بازتاب آيين مهر در مكتب فتوت

The Reflect of Mehr Creed in Futuwwat School

فتوت واژه اي عربي و در زبان فارسي به معني جوانمردي است و فتي از نظر لغوي «جوان» است و به معني كسي است كه به كمال فطرت و آنچه كمال اوست رسيده باشد. با توجه به شواهد موجود و مقايسه فتوت در آيين مهر با فتوت پس از اسلام به نظر مي رسد آيين جوانمردي پيش از اسلام نيز در ايران رايج بوده است. نوشيدن جام آب و نمك شبيه به مراسم مهرورزان است كه در مراسمي آييني، تازه‎واردان با نوشيدن جام شراب و خوردن نان، «مهر دين» محسوب مي‎شدند. همچنين مهريان يكديگر را «يار» ‌و استاد خود را «مِهيار» مي ناميدند. عياران نيز رييس خود را «سرهنگ» مي ناميدند و پيشوند «ـ سر» كه به معني بزرگ و مهتر است، يادآور مهيار مهريان است. ضمن اينكه «عيار» همان يار است و بدين ترتيب ارتباط ميان آنها آشكارتر مي‎شود. يار در زمان ساسانيان لقبي درباري تشريفاتي بود كه به دوستان و ياوران شاه اطلاق مي شد. ويژگي ها و منش اسواران ساساني، يعني صفات شجاعت، پهلواني، ‌ازخودگذشتگي و پايبندي به اصول اخلاقي و ...، يادآور ويژگي هاي پهلواني و عياري است. آنها از محافظان و حاميان پادشاه بوده، كمر خدمت به بندگي او بسته بودند و خدمتگزاري -‎شان با كمربندي كه بر ميان بسته بودند، مشخص مي شد. اين كمربند هم حمايل است و هم تعهد و خدمت‌گزاري را نشان مي دهد. بعد از اسلام، فتوت و عياري به دو گروه جداگانه تقسيم مي شود: سلحشوري و جنگجويي را در عياران، و صفات پارسايي و نيك كرداري را در فتيان مي يابيم. در كلّ مي توان گفت جوانمردي اين گروه ها بعد از اسلام به صورت صفاتي با معاني پارسايي، سخاوت، ‌ايثار و شجاعت در مي آيد كه البته هر دو گروه يعني عياران از اصول اخلاقي و فتيان از جنگاوري و سلحشوري بهره داشتند.

Futuwwa is an Arabic word meaning ‘javanmard’ in Persian and ‘fata’ is literally a young man. From its meaning we envisage him as a person who has reached to the apogee of him life or the perfection in his life. According to the available evidences and in comparison to Mihr creed, it is considered that chivalry was prevalent in the pre- Islamic Iran. Drinking a cup of saltwater is similar to Mithra’s ceremony in which newcomers were considered a “newly converted” to Mithra by drinking a glass of wine and eating bread. Likewise, Mithraian called each other “Yaar” and their master “Mehyar”. Also, Ayyaran called their master “Sarhang” and the prefix ‘-sar’ meaning senior and great, remind us of “Mehyar”. Note that “Ayyar” is the popular “Yar” hence their relation becomes clearer. In Sassanid era, “Yar” was a ceremonial title given to king’s friends and helpers. The characteristics of Sassanid “Assvar” namely braveness, athletic, devotion and being bound to morality remind us of “Ayyari” and athletic traits. They were protectors of the king who were determined to do so, and their belt would present their serving the king. This belt was not only a piece of clothing, but also a sign of commitment. After Islam, “Futuwwat” and “Ayyari” divided to two distinct groups: chivalry and militancy is found in “Ayyaran” and piousness and modesty in Fetyan. Generally speaking, we can claim that chivalry of this group changed to characters meaning piousness, generosity, braveness after Islam, which of course, each group “Ayyaran” possessed morality and Fetyan had militancy.