نقد و تحليل مقايسه اي منطق داستاني بهرام گور در شاهنامه و متون تاريخي قديم

A Comparative Analysis of Fictional Logic of Bahrame gur in Shahname and the Other Ancient Historical Texts

دو نوع متفاوت روايت تاريخي و روايت شاعرانه از داستان بهرام گور وجود دارد. در يك سو، ديدگاه تاريخ‌نويسان و در سوي ديگر، نگاه فردوسي به عنوان شاعري داستان‌پرداز درباره اين موضوع مي باشد در اين مقاله، تلاش نگارنده بر آن است كه بر اساس تعريف دو نوع نگاه تاريخي و شاعرانه، به اين تفاوت ديدگاه‌ها صورت تحقيقي بدهد. برخي از تفاوت‌ها، دخالت عميقي در سير و طرح روايت ندارند و تنها به لحاظ كمّي و آماري اختلاف‌هايي در برخي از عناصر نه چندان موثّر در داستان به وجود مي‌آورند. اختلاف نظر فردوسي و تاريخ‌نويسان درباره زمان تولد، سّن، مدت پادشاهي بهرام و... از اين‌گونه‌اند. دسته‌اي ديگر از تفاوت‌ها، ديگرگونگي نگاه‌ها را در نوع طرّاحيِ روايت و عواملي چون شخصيت‌پردازي، طرح، انسجام متن و... مي‌رسانند. بي‌ترديد مهم‌ترين علت وجود اين اختلافات را بايد در تفاوت شيوه بيان متن ادبي و متن تاريخي جست؛ متن ادبي داراي سبك و بيان زباني متمايزي از متن تاريخي است. البتّه در شكل‌گيري اين اختلاف‌ها، مسايلي چون مقتضيات اجتماعي و مذهبيِ زمان فردوسي هم دخيل بوده‌اند كه در اين مقاله به اختصار بررسي شده‌اند.

Studying the comparison between Bahrame Gour’s story in Shahnameh and the ancient, historical texts In this article we studied the differences between two historical and fictional narrations of Bahram e Gour’s story. To obtain this aim we studied historiographer’s point of view and on the other hand the Firdowsi’s narration has been represented. In order to explain the differences we defined two points of views. Some of these differences are not deeply engaged in narration’s plan and cause just a few quantitative and statistic differences in some secondary elements of the story. For example the disagreement between Firdowsi and historiographers views on Bahram’s date of birth, his age, duration of his monarchy, etc. Some other differences are based on planning of narration, characterization, plan, coherence of the text, etc. This is undoubtedly due to differences in style between literary text and historical text because in comparison with the historical text, the literary text has different styles and linguistic expression. We have also studied some social and religious elements of Ferdowsi’sera which have influenced these differences