بررسي ويژگي‌هاي سبكي اوزان غزل‌هاي بيدل دهلوي

The stylistic Features of Meter in the Sonnets of Bidel Dehlavi

اشعار بيدل دهلوي با صفت «غرابت» توصيف مي شود، اما غزل‌هاي او، از نظر وزن، تا حد زيادي «معمولي» است، زيرا اوزان پربسامد آن مجموعه، كه چهارپنجم غزل‌ها در آنها سروده شده، مطابق سنت شاعري آن دوره است؛ با اين حال در اوزان كم بسامدتر غزل‌هاي او، وزن هاي نادر يا بي سابقه اي وجود دارد كه او را از ديگر غزل سرايان متمايز مي كند. بهره-گيري بيدل را از اين وزن‌ها، مي توان با توجه به فرهنگ محيط زندگي او تحليل كرد. عناصر فرهنگي موثر بر وزن شعر، عمدتاً زبان و موسيقي است كه خصوصيات آوايي‌شان در كيفيت اوزان رايج در آن فرهنگ نقش تعيين كننده دارد و اين خصوصيات، در نظام اوزان شعري (عروض) آن زبان نيز بازتاب مي يابد. اوزان خاص غزل‌هاي بيدل ويژگي‌هاي آوايي مشخصي دارد، شامل بلند بودن، دوپاره بودن و كثرت نسبي هجاي كوتاه در برابر هجاي بلند. اين ويژگي‌ها با خصوصيات آوايي زبان و موسيقي هندي كاملاً سازگار است و بيشتر وزن‌هاي خاص او نيز كه در شعر فارسي بي سابقه يا نادر است، در عروض هندي رواج دارد. از نظر نقد زيبايي شناختي نيز استفاده بيدل از اين وزن‌هاي نادر، به سبب نوآوري و گسترش امكانات شعري زبان فارسي، برجسته كردن نقش وزن و رعايت تناسب وزن با محتواي غريب و نامانوس اشعار، ارزشمند است.

Although Bidel poetry is described with the adjective of "strange", most of his sonnets (ghazals) are considered "ordinary" from the point of meter, because the high frequency meters in that collection, which about four-fifths of his sonnets are versified in, correspond the poetic traditions of that period. Nonetheless, in his sonnets with low frequency meter, there are rare or unprecedented meters that distinguish him from the others. Bidelʹs utilization of these meters can be analyzed regarding the culture of his life environment. The main cultural factors that impact the poetic meters are language and music which their phonic properties have determinant role in the quality of prevalent meters of that culture, and these properties reflect in the prosodic order of that language. The particular meters of Bidel’s sonnet has special phonic properties such as being long, double and relative multiplicity of short syllables in relation to long ones. These features are completely compatible with phonic features of Indian language and music, and, most of his special meters which are rare and unprecedented in Persian poetry seem being common in Indian prosodic order. From the viewpoint of aesthetic criticism, the use of these rare meters by Bidel, as an innovation develops the poetical properties of Persian language and highlights the role of meter and regards the correspondence of meter with strange content of the poems, is valuable.