مقايسه الگوي پراكنش گونه‌هاي ميوه‌اي در جنگل‌هاي مديريت شده و مديريت نشده هيركاني (مطالعه موردي: جنگل‌هاي سري 7 نيرنگ- نوشهر)

Comparison of the spatial pattern of fruit species in managed and unmanaged Hyrcanian forests (Case study: Noshahr forest, Neyrang)

يكي از اجزاي اصلي اكوسيستم‌هاي جنگلي گونه‌هاي ميوه‌اي هستند كه به‌دليل نقش‌هاي اكوسيستمي مهمي كه دارند برنامه‌ريزي و مديريت براي حفظ اين گونه‌ها يكي از اهداف اصلي و تاكيد شده سازمان‌هاي حفاظت جهاني است. بنابراين با توجه به اهميت زياد گونه‌هاي ميوه‌اي از جنبه‌هاي مختلف اكولوژيك و اقتصادي، اين پژوهش با هدف بررسي و مقايسه گونه‌هاي ميوه‌اي در جنگل‌هاي مديريت شده و مديريت نشده در جنگل‌هاي سري 7 نيرنگ نوشهر انجام شد. به اين منظور دو پارسل مديريت شده و مديريت نشده به‌ترتيب با مساحت 51 هكتار و 40 هكتار با شرايط فيزيوگرافي تقريباً مشابه انتخاب و سپس آماربرداري 100 درصد از همه درختان ميوه‌اي به‌همراه ثبت موقعيت مكاني اين درختان در منطقه و نوع گونه صورت گرفت. براي دست‌يابي به الگوي مكاني گونه‌ها از تابع K رايپلي استفاده شد و فرض تصادفي بودن الگوي پراكنش گونه‌ها با استفاده از آزمون مونت‌كارلو مورد بررسي قرار گرفت. نتايج به‌دست آمده از اين بررسي نشان داد كه گونه‌هاي وليك، خرمندي، ازگيل، آلوچه و انجير در پارسل‌هاي مورد بررسي وجود دارند؛ به‌طوري‌كه فراواني گونه خرمندي و وليك در هر دو پارسل زياد بوده، اما فراواني خرمندي در منطقه مديريت نشده در مقايسه با منطقه مديريت شده بيش‌تر است. همچنين الگوي پراكنش مكاني گونه‌هاي ميوه‌اي در هر دو پارسل در فواصل نزديك خوشه‌اي و در فواصل بيش‌تر تصادفي است. فراواني كم‌تر گونه خرمندي در منطقه مديريت شده در مقايسه با منطقه مديريت نشده ناشي از برداشت اين گونه توسط روستاييان حاشيه جنگل مي‌باشد كه با اعمال مديريت در جنگل موردنظر الگوي خوشه‌اي در فواصل نزديك (تا 17 متر) افزايش پيدا كرده است. در نهايت مي‌توان گفت كه الگوي كلي مكاني گونه‌هاي ميوه‌اي در پارسل مديريت شده نسبت به پارسل مديريت نشده تغيير چنداني نكرده است، چون بذر فراواني كه درختان ميوه‌اي توليد مي‌كنند و همچنين كم‌نياز بودن و پيشگام بودن آن‌ها اثرات اقدامات مديريتي را تا حدود زيادي خنثي مي‌نمايد.

Fruit trees are one of important components of forest ecosystems, that their protection regarding to their important roles in ecosystem is one of the important aims in global protection structures. On the basis of fruit trees importance from ecological and economical aspects the aims of this study was to compare the spatial patterns of fruit species in managed and unmanaged forests. The study site was located in Neyrang-Noshahr forest of Iran. Two managed and unmanaged compartments were selected with are of 51 ha and 40 ha respectively with approximately similar physiographical conditions. Full inventory of fruit trees along with determination of special position were done. Ripley’s K-function was used to analyze the spatial pattern of fruit trees. The null hypothesis was a random distribution of fruit trees, which was tested by Montecalo simulation. Results showed that species of Crataegus aronia, Diospyrus lotus, Mespilus germanica, Prunus divaricata, and Ficus carica existed in both managed and unmanaged forests. However, the frequency of Crataegus aronia and Diospyrus lotus were more than other species in two compartments, while frequency of Diospyrus lotus in unmanaged forest was more than managed one. Spatial pattern of fruit trees in two compartments was cluster in short distances and then random in larger distances. Less frequency of Diospyrus lotus in managed forest in comparison to unmanaged forest was due to cutting this species by villagers in managed area which caused increased clustering pattern in short distances (up to 17m). Finally, we conclude that the spatial pattern of fruit trees in managed forest has changed slightly compared to unmanaged forest, due to high frequency of seed production and being pioneer and low demanding behavior of this species that reduced the impact of management.