تحليل ساختاري گسل اصلي جوان زاگرس و ارتباط آن با گسل وارون اصلي زاگرس در ‏كردستان

Structural Analysis of the Main Recent Fault and its Relation ‎with the Main Zagros Reverse Fault in Kurdistan

در اين نوشتار ارتباط ساختاري دو سيماي ساختاري مهم زمين‎درز زاگرس يعني گسل اصلي جوان زاگرس (‏MRF‏) و گسل وارون اصلي زاگرس (‏MZRF‏) در كردستان مورد بررسي ‏قرار گرفته است. بررسي اين ارتباط به حل مسايل مرتبط با زمين‎درز زاگرس همچون تكامل ساختاري و لرزه‏زمين‏ساخت آن كمك مي‏كند. بر پايه اين بررسي، در حدود عرض ‏جغرافيايي °36، قطعه سردشت گسل اصلي جوان زاگرس به گسل وارون اصلي زاگرس برخورد مي كند و به سمت جنوب خاور اين محل برخورد، تنها گسل اصلي جوان زاگرس مرز ‏ميان كمربند چين‎خورده- رانده زاگرس و پهنه سنندج- سيرجان را تشكيل مي‎دهد. در اين محل قطعات بريده‎شده از گسل وارون اصلي زاگرس در پهنه گسل اصلي جوان زاگرس ديده ‏مي‎شودكه اين امر ديرين‏تر بودن گسل وارون اصلي زاگرس را نشان مي‎دهد. اين بررسي نشان مي‏دهد كه گسل اصلي جوان زاگرس در حد واسط گسل‎هاي پيرانشهر در شمال باختر و ‏گسل مريوان در جنوب خاور، يعني در ميان عرض‏هاي جغرافيايي ´30 °35 و´30 °36 تغيير روند داده به‎گونه‏اي كه در راستاي گسل خميدگي ايجاد شده است. در حاشيه‎هـاي جنوب ‏باختري و شمال خاوري اين خميدگي به ترتيب گسل‎هـاي سردشت و بانه برداشت شده‏اند كه سازوكار آنها داراي مولفه حركتي عادي است. با در نظر گرفتن ويژگي‏هـاي هندسي و ‏جنبشي و ميدان تنش ديرينه بخش خمش‏يافته گسل اصلي جوان زاگرس(گسل سردشت) مي‎توان گفت كه اين گسل بخشي از گسل اصلي جوان زاگرس با راستاي ‏N30W‏ است و به ‏دليل انحراف نسبت به بردار جابه‏جايي اصلي ‏N60W‏ داراي مولفه كشش شده است. بنابراين گسل سردشت به طور هم‏زمان جنبش‏هـاي امتدادلغز و ترافشارشي مرز ميان پهنه سنندج-‏سيرجان و زاگرس چين‎خورده- رانده و جنبش‏هاي كششي حاصل از خمش به سمت راست گسل اصلي جوان زاگرس را تحمل كرده است. تحليل تنش ديرينه (با استفاده از روش ‏برگشتي چند مرحله‏اي) براي جنبش‏هاي مختلف، ميدان‏هاي تنش مجزايي را نشان مي‏دهد؛ ميدان‏هاي تنش ديرينه با ميدان‏هاي تنش حاصل از حل كانوني زمين‏لرزه‏هاي مرتبط با راستاي ‏زمين‎درز زاگرس هماهنگي دارند كه نشان‏دهنده جوان بودن ميدان تنش به‏دست آمده از روش برگشتي است. در اثر جابه‏جايي گسل وارون اصلي زاگرس توسط گسل سردشت، افت ‏قايم قابل توجهي در گسل وارون اصلي زاگرس ايجاد شده است كه به اين دليل، در شمال باختر گسل اصلي جوان زاگرس، ميان عرض‏هاي جغرافيايي ´20 ‏‎ °‎‏35 و ´00 °36 ،گسل ‏وارون اصلي زاگرس در سطح زمين برونزد ندارد.‏

In this paper, the structural relationship between two main structural features of the Zagros suture zone, that is, the Main Zagros Reverse ‎Fault (MZRF) and the Main Recent Fault (MRF) in Kurdistan area has been studied in more detail. This provides information as to the ‎structural evolution and seismotectonics of the Zagros suture zone. Around latitude 36°, the Sardasht segment of the MRF cut the MZRF and ‎toward southeast part of this intersection, the MRF is the only major fault between the Zagros fold- thrust belt and the Sanandaj- Sirjan zone.‎‏ ‏Here, segments of the MZRF can be seen in the MRF zone, which represents the younger activity of the MRF. Our investigation show that ‎there is a right- hand bending between the Piranshahr Fault in the northwest and the Marivan Fault in the southeast (between latitudes 35°, ‎‎30ʹ and 36°, 30ʹ). On the southwest and northeast edges of this releasing bend, the Sardasht and Baneh faults are located that have both strike-‎slip and normal components. Considering geometric and kinematic aspects of the curved segment of the MRF (Sardasht Fault), as well as the ‎paleostress studies of this segment, it can be said that the Sardasht Fault with N30W trending fault has deviated from the main displacement ‎vector (N60W) and hence has a normal component. Therefore, this fault accommodates dextral and transpressional movements between the ‎Zagros fold- thrust belt and the Sanandaj-Sirjan zone and its normal movements arising from the right hand bending of the MRF. Paleostress ‎analysis (using the Multiple Inverse Method) shows separate stress fields for different movements. Paleostress fields have a close correlation ‎with the stress fields obtained from the focal mechanism of the earthquakes located along the Zagros suture zone. This correlation shows that ‎the obtained stress fields are belong to younger activity. Displacement of the MZRF by the MRF caused significant heave in the MZRF and ‎thus it does not expose at the surface between latitudes 35°, 20ʹ and 36°, 00ʹ. ‎