نگاهي به مهم‏ترين گونه هاي هنجار‏گريزي زباني در شعر نيما

The Main Types of Linguistic Deviation of Nimaʹʹs Poem

نگاهي به مهم‏ترين گونه هاي هنجار‏گريزي زباني در شعر نيما امير‏عباس عزيزي‏فر مهدي نيك‏منش تاريخ دريافت: 10/6/90 تاريخ تصويب: 18/10/90 چكيده زبان، مهم‏ترين عامل انتقال فرهنگ است و شاعران در ميرايي يا حيات زبان به‏عنوان بستر فرهنگ، نقشي تعيين‏كننده دارند؛ بنابر‏اين نوع به‏كار‏گيري زبان و آگاهي از توانمندي هاي آن، از مهم‏ترين ويژگي‏هاي شاعر است. يكي از شاعراني كه شايد از‏حيث زبان، به‏نوعي «طرحي نو در‏انداخته»، پدر شعر نو، نيماست. بي ترديد، شعر نيما كه به‏سبب پيش‏گامي در جريان نوين شعر معاصر، هدف پايه در اين پژوهش به‏شمار مي‏رود، با ويژگي‏هاي زباني و ساختاري شعر شاعران كلاسيك، بسيار متفاوت است و اين تفاوت در نوآوري‏ها، باعث تشخص سبكي خاص اين شاعر معاصر، بيشتر در‏حوزه هنجار‏گريزي ها شده است. هدف از اين پژوهش، تبيين مهم‏ترين ظرفيت‏هاي متنوع زباني شعر نيمايي در مقوله‏اي به‏نام هنجار‏گريزي زباني است. مسيله محوري اين پژوهش، آن است كه آيا نيما در اين مقوله زباني، به‏شيوه‏اي قاعده مند و در‏چهار‏چوبي مشخص و منظم پيش رفته است و آيا مي توان به دسته‏بندي‏اي منطقي و پذيرفتني از هنجار‏گريزي هاي زباني در شعر اين شاعر رسيد يا خير. در اين پژوهش، به‏شيوه‏اي تحليلي و با ژرف‏نگري در مباني نظري پژوهش‏هاي زباني، ويژگي‏هاي زباني شعر نيما را بررسي كرده و پس‏از مطالعه مباني نظري و منطبق‏كردن آن‏ها با شعر‏هاي نيما، به اين نتيجه رسيده‏ايم كه شعر نيما در شعركهن فارسي ريشه دارد و شعر‏هاي نوي اين شاعر، بيانگر تلاش او براي گشودن روزنه اي جديد به‏روي زبان فارسي است. در شعر‏هاي نيما، انواع هنجار‏گريزي هاي زباني، در‏قالب دسته‏بندي‏اي خاص نشان داده شده و طبيعت اطراف شاعر، در ايجاد نوعي خاص از هنجار‏گريزي، بسيار موثر بوده است. در‏پي بررسي شعر‏هاي نيما در‏مي‏يابيم كه درك برخي شعر‏هاي او در‏گرو شناخت هنجار‏گريزي هاي زباني است و اگر ابهامي در شعر اين شاعر ديده مي شود، ناشي از همين‏نوع هنجار‏گريزي هاست. نتيجه ملموس اين مطالعه، دسته‏بندي كلي مهم‏ترين هنجار‏گريزي هاي زباني شعر نيما در‏قالب چهار دسته كلي است. واژه‏هاي كليدي: هنجار‏گريزي، نيما يوشيج، زبان ادبي، ساختار زبان.

The Main Types of Linguistic Deviation in Nimaʹs Poetry A. Azizifar M. Nikmanesh Received: 2011/09/01 Accepted: 2012/01/08 Abstract Language is the most important and conspicuous factor in knowing a poet. That is language and its details determine the specification of a poet’s style. In the literary life of this land we have seen many poets, but among them, the only ones who we focus on are those who have some innovations in language and linguistic matters.One of the poets who has made language innovations is "Nima" who has been studied by researchers and critics. This research looks at language matters and linguistic elements. The second issue of this study is about norm, deviance from the norm and its examples in Nima’s poetry. Keywords: deviation from the norm, Nima Yushij, literary language, language structure.