بررسي و تحليل الگوي استقراري دشت خاوه در دوره اشكاني

A Study of the Settlement Pattern in Khaveh Plain, During Parthian Period

دشت خاوه در شهرستان دلفان (نورآباد) يكي از دشت‌هاي مهم زاگرس مركزي است كه در منطقه پشتكوه شرقي و در بين كوه‌هاي گرين و سفيد‌كوه واقع شده است. در اين دشت، 36 محوطه باستاني شناسايي شده كه قديم‌‌‌ترين آن‌ها ‌‌مربوط به دوره نوسنگي بي‌‌سفال و جديدترين آن‌ها ‌‌مربوط به قرن‌هاي متاخر دوره اسلامي است. از اين تعداد، بيست محوطه داراي بقاياي دوره اشكاني بوده‌‌اند. مباحث مورد توجه در اين مقاله اغلب براساس فعاليت‌‌هايي است كه طي سال‌هاي 1388- 1389 در اين دشت به‌منظور ثبت و تعيين حريم آثار باستاني و در سال 1390 به‌دليل شناسايي و تحليل الگوهاي استقراري دوره اشكاني صورت گرفته است. درك و دريافت كلي الگوي استقراري اين منطقه در دوره اشكاني از نتايج اين پژوهش است كه تغييرات جمعيتي يا تغيير الگوي پراكنش استقرارها را نسبت به دوره‌‌هاي قبل نشان مي‌دهد. همچنين، مشخص شد كه بيشتر استقرارهاي منطقه روستاهاي كوچك يا استقرارهاي موقت بوده‌‌اند و شواهدي از مراكز شهري شناسايي نشد. در اين مقاله، به مطالعه محوطه‌ها و تفسير الگوهاي استقرار دوره اشكاني در اين دشت مي‌‌پردازيم.

Khaveh plain in the township of Delfan is considered as one of the important plains in the Central Zagros Mountain situated in Eastern Pusht-i Kuh and located between Garin and Sefid-e Kooh Mountains. In general, 36 archeological sites have so far been identified in this plain: the oldest of which relates to aceramic Neolithic Age, and the newest one belongs to the Late-Islamic Age. Among them, 20 sites contain relics related to the Parthian Period. The noteworthy discussions in the present study are mainly based on the activities performed at this plain during 2009-2010 in order to register and determine the boarders of archeological sites, and those carried out in 2011 aiming to identify and analyze the settlement patterns of the Parthian reign in this region. General perception and understanding of the settlement pattern in this region during the Parthian period is the results of this research, which represents demographic or settlement dispersion changes compared with the previous eras. Also it became clear that most of the settlements in the region were small villages or temporary settlements and no evidence of urban centers was recognized. Finally, the present study deals with the investigation and interpretation of the settlement patterns of the Parthian period in this plain.