روابط كتابشناختي در مارك و همخواني آن با الگوي اف.آر.بي.آر. براساس قواعد آر.دي.اي.

Bibliographic Relationships in MARC and Consistent with FRBR Model According to RDA Rules

: اين پژوهش، به‌منظور بررسي روابط كتابشناختي در مارك و همخواني آن با الگوي مفهومي ملزومات كاركردي (فر- بر) انجام شده است . پيشينه‌هاي كتابشناختي از روابط متنوعي برخوردارند كه نشان دادن آنها در مارك با محدوديت‌هاي بسياري همراه است. حال آنكه از طريق همين روابط است كه مي‌توان آثار و نوشته‌هاي مرتبط با يك اثر خاص را كنار هم آورد و زماني كه در فهرست جستجو مي‌كنيم، اين آثار را در نتايج جستجو در يك مجموعه و در ارتباط با يكديگر در دسترس قرار دهيم. با استفاده از الگوي مفهومي فر- بر با تاكيد بر موجوديت‌ها و روابط بين آنها، كاركردهاي فهرست به‌مراتب بالا مي‌رود و فهرست‌ها به اهداف اصلي خود نزديك مي‌شوند. هدف اين پژوهش، تبيين روابط حاكم بر موجوديت هاي كتابشناختي (اثر، بيان، نمود، و مورد) پيشينه‌هاي كتابشناختي فارسي مبتني بر مارك ايران با استفاده از الگوي مفهومي اف.آر.بي.آر. (فر- بر) تعيين شده است. روش مورد استفاده در اين پژوهش، تحليل محتوا با رويكرد توصيفي بوده است. در اين پژوهش، براي گردآوري اطلاعات از فهرست پيوسته (اپك) كتابخانه ملي ايران استفاده شده است و تمامي پيشينه‌هاي جامعه پژوهش با معيارهاي بيان‌شده در گزارش نهايي ايفلا، در خصوص روابط كتابشناختي موجوديت هاي گروه اول، در الگوي اف.آر.بي.آر.، و نيز قواعد آر.دي.اي.، تطبيق داده شده و مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. طبق اين بررسي، اگر بخواهيم نرم‌افزاري بر‌اساس الگوي مفهومي تدوين شود و از داده هاي ماركي كه در حال حاضر در پايگاه كتابشناختي كتابخانه ملي وجود دارد، انتقال داده صورت بگيرد، بيشتر روابط به‌صورت ماشيني قابل انتقال نخواهد بود. به‌علاوه، خاطر نشان مي شود روابطي كه در اين پژوهش در تطابق مارك و فر- بر به‌دست آمد، حاصل استنتاج ذهن هوشمند است و ماشين قادر نيست آن را تشخيص دهد. در اين خصوص، نتايج پژوهش نشان داد كه از جهت مارك به فر-بر 70/47 درصد از فيلدهاي ماركي، امكان انتقال رابطه اي را بر‌اساس تبيين روابط دارند، و از سوي فر- بر به مارك با به‌كارگيري همه تلاش هوشمند و تشخيص رابطه هاي ماركي، فقط 38/31 درصد از روابط مي توانند توسط مارك پوشش داده شوند. ولي، بر‌اساس داده‌هاي واقعي و مورد استفاده فعلي در نمونه بوستان سعدي از فرمت مارك- مبناي كتابخانه ملي ايران در نتايج اين پژوهش، اين امكان به 95/16 درصد تقليل مي يابد.

This study was conducted to investigate the bibliographic relationships in the MARC and it’s consistency with the FRBR model. With establishing the necessary relations between bibliographic records, users will retrieve their necessary information faster and more easily. It is important to make a good communication in existing bibliographic records to help users to find what they need. This study’s purpose was to define the relationships between bibliographic records in the National Libraryʹs OPAC database and the study’s method was descriptive content analysis approach. In this study, the online catalog (OPAC) National Library of Iran has been used to collect information. All records with the mentioned criteria listed in the final report of the IFLA bibliographic relations about the first group entities in FRBR model and RDA rules has been implemented and analyzed. According to this study, if software has been developed in which the data transferring was based on the conceptual model and the MARC’s data that already exists in the National Libraryʹs bibliographic database, these relationships will not be transferable. Withal, in this study the relationships on consistent FRBR and MARC concluded with an intelligent mind and the machine is unable to detect them. The results of this study showed that the relations which conveyed from MARC to FRBR, was about 47/70 percent of the MARC fields, in other hand by FRBR to MARC with the use of all intelligent efforts, and diagnosis of MARC relationships, only 31/38 percent of the relations can be covered through the MARC. But based on real data and usable fields in Boostan-e-Saadi with MARC pattern, records on the National Library of Iran showed that the results reduced to 16/95 percent.