نظريه انتقادي يورگن هابرماس: نمونه‌اي از تفكر ميان‌رشته‌اي در عصر حاضر

Critical theory 0f Jurgen Habermas : the example of thinking of interdisciplinary in today era

يورگن هابرماس از جمله متفكرين مكتب انتقادي است كه به سختي مي‌توان وي را به يك حوزه معرفتي خاص محدود و مقيد نمود. با تفحص در آثار وي آشكار مي‌شود كه وي همزمان به چند حوزه معرفتي متفاوت از جمله فلسفه، جامعه شناسي، روان شناسي و زبان شناسي تعلق دارد. هابرماس براي حل معضلات بشر امروزين چندين رشته علمي را در هم بياميزد كه حاصل آن نظريه خويشتن نگري (تامل بر خويشتن) و نظريه كنش ارتباطي است. در هر دو نظريه تلفيقي از دانش‌هاي مختلف مشاهده مي‌شود. از اين رو، مي‌توان تفكر ميان‌رشته‌اي را يكي از شاخصه‌هاي اصلي نظريه انتقادي يورگن هابرماس براي رهايي جامعه مدرن از سيطره قدرت و ثروت دانست. بر همين اساس، متن حاضر مي‌كوشد هم خاستگاههاي معرفتي متفاوت تفكرهابرماس (فلسفه ذهن، فلسفه تاريخ، فلسفه انتقادي، جامعه شناسي معرفت، جامعه شناسي سياسي، جامعه شناسي كاركردگراي ساختاري، اقتصاد سياسي، روان كاوي، روان شناسي رشد و زبان شناسي) را نشان دهد و هم نحوه تلفيق آنها در نظريه‌اي منسجم و بديع را تبيين نمايد. به بيان صريح تر، مقاله حاضر متون اصلي هابرماس را مورد واكاوي قرار مي‌دهد تا نخست منابع الهام بخش وي را مشخص سازد و آنگاه نحوه تركيب و تلفيق حوزه‌هاي معرفت متفاوت در نظريه انتقادي بازتابي(در دوره اول) و نظريه انتقادي كنش ارتباطي (در دوره دوم) را نشان دهد.

Jurgen Habermas is among thinkers of critical school that is hard to limit him to a domain specific knowledge. With research in his works , it becomes obvious that he belongs to the several cognitive domains such as philosophy ,sociology, psychology and linguistics simultaneously. Habermas bends several scientific field for solving the human problems that result of it was the theory of self-confidence,and theory of communicative action. This two theory show synthesis from different knowledge. so theory of interdisciplinary is one of the main characteristics of critical theory of Jurgen Habermas for releasing modern society from domination of power and wealth. Hence, this article tries to show different knowledge sources (philosophy of mind, philosophy of history, critical philosophy, sociology of knowledge, political sociology,…) also represents how to integrate them in integrated and innovative approach.