دوگان‌سازي در زبان تركي

Reduplication in Turkish Language

دوگان سازي پديده اي زباني است كه برخي از انواع آن در همه زبان‌ها ديده مي شوند و برخي ديگر تنها در برخي زبان‌ها. در پژوهش حاضر به بررسي پديده دوگان سازي در زبان تركي، به‌ويژه گونه اي از دوگان‌سازي ناقص، مي‌پردازيم. با توجه به داده ها و در ارتباط با پرسش نخست پژوهش، مي توانيم بگوييم كه دوگان سازي كامل در زبان تركي و آن دوگان سازي كه در دستور سنتي زبان فارسي بدان اتباع گفته مي شود، عملكرد و سازوكاري مشابه دارند. پرسش دوم پژوهش به گونه اي از دوگان سازي ناقص در زبان تركي مربوط است. در اين نوع دوگان سازي برخي از عناصر آغازي واژه از آن جدا مي‌شوند و پس از گرفتن واج مشخصي، دوباره به پايه افزوده مي شوند و باعث گونه اي تغيير معنايي در پايه مي شوند كه بيشتر بر معناي پايه يا تشديد آن تاكيد مي‌شود. در اين مقاله، براي پاسخ گويي به پرسش دوم پژوهش، با توجه به واجي كه بين بخش دوگان سازي‌شده و پايه قرار مي گيرد، فرمول هايي براي تبيين فرايند دوگان‌ساز ناقص، مورد نظر قرار داديم و با توجه به مجموع اين فرمول ها، فرمول كلي تري ارايه كرديم. داده ها نشان مي دهند كه افزون بر محيط آوايي و واجي، براي تبيين قطعي دليل قرار گرفتن واجي خاص ميان بخش دوگان سازي‌شده و پايه، بايد به عوامل زباني ديگري، چون سطح زبرزنجيري زبان، توجه كرد.

Reduplication is a lingual phenomenon some of which are seen in all languages, but some are specific to some languages alone. The current article deals with the reduplication in the Turkish language, especially a kind of partial reduplication. Taking into account the existing data and in relation to the first question of the research, we can say that the complete reduplication in the Turkish language and the reduplication that is termed as ʹETBAʹ in the traditional Persian grammar have a similar application and mechanism. The second research question, in a way, is related to a type of partial reduplication in the Turkish language. In this type, some of the initial elements of the words are separated and after getting specific phoneme rejoin the base word hence; lead to change in the meaning with most of them emphasizing on the base or its intensification. In order to respond to the second research question, with due attention to the phoneme that comes in between the reduplicated part and the base word, the current article takes into account a number of formulas to explain the partial reduplication mechanism in the Turkish language and finally presents an ultimate formula. The research data indicates that considering phonetic and phonemic environment it is not enough to provide an explanatory analysis of this kind of reduplication in Turkish; and it seems a further analysis of why a specific phoneme appears between the reduplicated part and the base word is needed taking into account other linguistic factors such as supra-segmental.