اثر آللوپاتيك عصاره گياهان اويارسلام(Cyperus esculentus) و تاج‌خروس (Amaranthus retroflexus) بر جوانه‌زني و رشد دانهال كلزا

Allelopathic Effect of Nutsedge Weeds (Cyperus esculentus L.) and Redroot Pigweed (Amaranthus retroflexus) Plants Extracts on Germination and Seedling Growth of Rapeseed (Brassica napus)

با توجه به فراواني علف‌هاي هرز اويارسلام و تاج‌خروس در مزارع و هم چنين اهميت كلزا به عنوان گياه روغني مهم، اين بررسي به منظور ارزيابي اثرات آللوپاتي عصاره حاصل از اندام هوايي و زيرزميني علف‌هاي‌هرز اويارسلام و تاج‌خروس بر جوانه‌زني و رشد كلزا به صورت آزمايش فاكتوريل بر پايه طرح كامل تصادفي در چهار تكرار در سال 1389 در دانشگاه ولي‌عصر (عج) رفسنجان اجرا گرديد. تيمارها شامل دو نوع علف‌هرز (اويارسلام و تاج‌خروس)، سه سطح عصاره علف‌هرز (5، 10 و 20 درصد) همراه با شاهد و دو نوع اندام (هوايي و زيرزميني) بودند و صفت‌هاي سرعت جوانه‌زني، درصد جوانه‌زني، شاخص، طول ريشه‌چه و ساقه‌چه دانهال كلزا اندازه‌گيري شدند. نتايج آناليز داده‌ها نشان داد كه عصاره علف‌هرز تاج‌خروس نسبت به اويارسلام صفت‌هاي فوق را به‌طور معني‌داري كاهش داد. عصاره نوع اندام نيز اثر معني‌داري بر صفت‌هاي اندازه‌گيري شده داشت، چنان‌كه عصاره اندام هوايي در مقايسه با اندام هاي زير زميني، سرعت جوانه‌زني، شاخص ويگور، طول ريشه‌چه و طول ساقه‌چه كلزا را با شدت بيش تري كاهش داد، اما روي درصد جوانه‌زني تاثير معني‌داري نداشت. با افزايش غلظت عصاره سرعت جوانه‌زني، درصد جوانه‌زني، شاخص ويگور و طول ريشه‌چه و ساقه‌چه نيز به‌طور معني‌داري كاهش يافتند. عصاره اندام تاج‌خروس اثر بازدارندگي بيشتري نسبت به عصاره اندام اويارسلام بر شاخص ويگور و طول ساقه‌چه كلزا داشت. با افزايش غلطت عصاره اندام هوايي هر دو گونه علف‌هرز، سرعت جوانه‌زني و طول ريشه‌چه كلزا به‌طور معني‌داري كاهش يافت. نتايج هم چنين نشان داد كه افزايش غلظت عصاره تاج‌خروس اثر بازدارندگي بيشتري نسبت به اويارسلام بر شاخص ويگور و طول ساقه‌چه كلزا داشت. با توجه به نتايج اين طور به‌نظر مي‌رسد كه عصاره علف‌هرز تاج‌خروس در مقايسه با اويارسلام، و عصاره اندام هوايي در هر دو گونه علف هرز، اثر بازدارندگي بيشتري بر رشد كلزا داشته است.

Given the abundance of nutsedge weeds (Cyperus esculentus L.) and redroot pigweed (Amaranthus retroflexus L. ) in fields and also the importance of rapeseed (Brassica napus L.) as oil plant, this study was performed to evaluate the allelopathic effects of extracts from the aerial and underground organs of two kind of weeds including Cyperus (Cyperus esculentus L.) and redroot pigweed (Amaranthus retroflexus L.) with three levels of weed extract (5, 10 and 20 percent) with control on rapeseed germination and growth with a factorial experiment based on completely randomized design with four replications in 2010-2011at Vali-e-Asr University of Rafsanjan. The results showed that the extract of redroot pigweed significantly more reduced the above properties compared with nutsedge. The extract of organ type had a significant effect on the measured properties, as the extract of aerial organ significantly reduced germination rate, vigor index, root and shoot length of rapeseed, but it had no significant effect on germination percent. With increasing concentration of extract, germination rate, germination percent, vigor index, root and shoot length significantly reduced. Redroot pigweed organ extract had more inhibitory effect on vigor index and shoot length of nutsedge than the rapeseed organ extract. With increasing the concentration of extract, aerial organ of both weed species, germination rate and root length significantly decreased. Furthermore, the results showed that increasing concentration of redroot pigweed extract had more inhibitory effect on vigor index and shoot length of rapeseed than nutsedge. According to these results it can be deduced that redroot pigweed extract, aerial organ and increasing concentration of extract had maximum inhibitory effect on growth of rapeseed.