ارزيابي تنوع مورفولوژيك برخي از جمعيت‌هاي لاله ‌وحشي ايران (Tulipa spp. L.) با استفاده از نشانگرهاي مورفولوژيك

The Evaluation of Morphologic Diversity in some Iranian Wild Tulips (Tulipa spp. L.) Populations Using Morphological Traits

گل لاله يكي از مهم ترين گل هاي پيازي در جهان بوده و از پراكنش بالا در بسياري از مناطق ايران برخوردار است. اين جنس از خانواده سوسنيان و نزديك 100 گونه دارد؛ كه از اين بين 19 گونه آن از ايران گزارش شده است. در اين پژوهش، تنوع مورفولوژيكي 49 جمعيت از 9 گونه گل لاله موجود در ايران كه از 12 استان كشور جمع‌آوري شده بود، ارزيابي شد. نتايج به دست آمده از تجزيه واريانس صفات مورفولوژيك كمي (ارتفاع كل ساقه، ارتفاع گياه، قطر ساقه، طول برگ، مساحت برگ، تعداد برگ، طول گلبرگ، مساحت گلبرگ، ارتفاع پرچم، طول مادگي، ارتفاع سوخ، قطر سوخ) ارزيابي شده، نشان داد كه اثر گونه و جمعيت در كليه صفات معني‌دار بود و صفات مساحت گلبرگ و طول گلبرگ به ترتيب بيشترين و كمترين ضريب تغييرات را به ميزان 09/47 و 77/6 نشان دادند. تجزيه خوشه‌اي جمعيت‌ها را به پنج گروه تقسيم نموده و محاسبه ضريب همبستگي داده‌ها ميزان همبستگي بالا و مثبتي را در بين بيشتر صفات مورد مطالعه نشان داد. با توجه به نتايج ضريب همبستگي، بيشترين همبستگي (97%) بين ارتفاع كل ساقه و ارتفاع گياه به دست آمد كه در سطح 1% معني دار بود. صفت كيفي رنگ گل نيز ميزان تنوع رنگ بالايي در بين گونه‌ها و شدت رنگ متفاوت در درون گونه‌ها را نشان داد. نتايج اين پژوهش مي‌تواند در مديريت نگهداري ژرم‌پلاسم ها و همچنين تعيين ارتباط بين گونه‌ها مفيد باشد.

Tulip (Tulipa spp. L.) is one of the most important flower bulbs worldwide with high distribution in many parts of Iran. This genus belongs to the family Liliaceae and consists of about 100 species of them 19 species are native to Iran. In this study, morphological diversity of 49 populations within 9 species of tulip, which had been collected from 12 provinces, were evaluated. The results of quantitative morphological traits (total stem length, plant height, stem diameter, leaf length, leaf area, leaf number, petal length, petal area, stamen length, pistil length, bulb length, bulb diameter) showed, effect of species and populations were significant in all traits, and also characteristics of petal area and petal length, showed the highest and lowest coefficient of variation, 47.09 and 6.77 respectively. The cluster analysis in the four distance divided populations into seven groups. A high correlation coefficient was observed in most of the traits. The results of the correlation coefficient indicated, the highest correlation (97%) between total stem length and plant height which was significant at 1% level. Evaluation of flower color as a qualitative trait observed, high color variation between species and showed high variation in color intensity within populations. The results can be used for germplasm management and also to determine the relationship between species.