اثر روش هاي مختلف خاك‎ورزي بر جرم مخصوص ظاهري خاك، عملكرد و اجزا عملكرد گندم

Effects of Different Tillage Methods on Soil Bulk Density, Yield, and Yield Components of Rain-fed Wheat

به منظور بررسي اثر روش هاي مختلف خاك‎ورزي بر جرم مخصوص ظاهري خاك در طول دوره رشد گندم، رشد ريشه، جذب عناصر غذايي توسط گياه و عملكرد گندم ديم، آزمايشي در قالب بلوك هاي كاملاً تصادفي با 5 تيمار و 4 تكرار در خاكي با بافت لومي رسي سيلتي، طي سال زراعي 89-88 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان واقع در 15 كيلومتري غرب گرگان اجرا گرديد. پنج تيمار خاك‎ورزي شامل: شخم با گاوآهن برگرداندار سوار شونده سه خيش به عمق 25-20 سانتيمتر به همراه يك بار ديسك (MP)، رتيواتور به عمق 17-12 سانتيمتر (RP)، ديسك (هرس بشقابي) به عمق 10-8 سانتيمتر (DH)، گاوآهن چيزل به عمق 30-25 سانتيمتر (CP) و بدون خاك‎ورزي (NT)، بود. نتايج نشان داد كه درطول دوره رشد گندم، كمترين و بيشترين جرم مخصوص ظاهري خاك در عمق 8-0 سانتيمتري خاك خاك به ترتيب مربوط به تيمارهاي MP و NT بود. اما در عمق 16-8 سانتيمتر به جز در مراحل قبل از پنجه زني و برداشت نهايي، كمترين مقدار جرم مخصوص ظاهري خاك در تيمار MP مشاهده شد. مقدار جرم مخصوص ظاهري خاك در هر دو عمق 8-0 و 16-8 سانتيمتر در طول دوره رشد گندم و در تمام روش هاي مختلف خاك‎ورزي افزايش يافت. اما اين افزايش در تيمار NT نسبت به ساير تيمارهاي خاك‎ورزي كمتر بود. بيشترين و كمترين مقدار وزن ريشه در دو مرحله قبل از خوشه دهي و برداشت نهايي به ترتيب در تيمارهاي MP و NT ظاهر شد. بيشترين جذب عناصر غذايي گياه در تيمار خاك‎ورزي با MP بوده كه منجر به افزايش عملكرد شد. ميزان افزايش عملكرد دانه و كاه در تيمار MP نسبت به تيمار NT به ترتيب 9/65 و 61/58 درصد بود. بنابراين به منظور استفاده بهينه از منابع توليد (زمين زراعي، رطوبت و عناصر غذايي موجود در خاك)، روش خاك‎ورزي MP به عنوان مناسب ترين روش پيشنهاد شد.

Effects of different tillage systems on soil bulk density, yield, root growth and nutrient uptake by wheat grain and straw was investigated using an experiment with a completely randomized block design. The experiment had 5 tillage treatments in 4 replications and was carried out in the Research Farm of Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, during the growing season of 2008-09. Tillage treatments were: Moldboard plough at 20-25 cm depth followed by one disc harrowing (MP); Rotary cultivator at 12-17 cm depth (RP); Disc harrowing at 8-10 cm depth (DH); Chisel plow at 25-30 cm depth (CP); and No-tillage (NT). Results showed that, throughout the growing season, the lowest and the highest soil bulk densities at 0-8 cm depth occurred with MP and NT treatments, respectively. At 8-16 cm depth, however, the lowest soil bulk density was observed with MP treatment, except for the stages before tillering and at harvesting stage. Soil bulk densities at 0-8 and 8-16 cm depths gradually increased during growing season in all tillage methods. This increase was less in no-tillage than the other tillage methods. The highest and the lowest values of root weights were obtained with MP and NT treatments, respectively, in stages before tillering and at harvesting stage. The highest nutrient uptake by gain and straw was found in MP treatment with maximum yield. MP raised grain and straw yield by 65.9% and 58.61%, respectively, relative to NT. Therefore, MP is suggested as the most appropriate tillage method for optimizing production resources (land, moisture, and soil nutrients).