كليدواژه :
ژيومرفولوژي , شاخص هاي ارزيابي , ماتريس داده ها , مناطق خشك
چكيده فارسي :
فرسايش بادي به دليل تداوم و وسعت عمل فرسايندگي در زمان و مكان به ويژه در مناطق خشك داراي پتانسيل تخريب بالايي است. از اين رو، خسارات وارد شده به منابع اقتصادي به ويژه خاك و پوشش گياهي چشمگير است. لذا، شناخت جامع شكل گيري، عملكرد، مناطق تحت تاثير و اثرات آن ضروري است. در اين راستا، اين پژوهش با هدف ارايه مدلي مناسب به منظور برآورد كمي و تهيه نقشه پهنه بندي پتانسيل خطر فرسايش بادي به انجام رسيد. در ايجاد فرسايش ناشي از باد، عوامل متعددي به صورت برهم كنش تاثير مي گذارند، بنابراين با توجه به وضعيت منطقه مطالعاتي، به بررسي نقش شش عامل موثر تغييرات ارتفاع، ژيومرفولوژي، حساسيت سنگ به فرسايش بادي، تيپ هاي خاك، پوشش گياهي و كاربري اراضي پرداخته شد. به اين منظور، از مدل تاكسنومي عددي توسعه يافته كه از مهمترين مدل هاي درجه بندي رتبه اي است، استفاده شد. در چارچوب اين مدل، ابتدا اقدام به تفكيك واحدهاي كاري از روش ژيومرفولوژي شد. سپس، از روش تاكسنومي شدت فرسايش و شاخص هاي موثر در هر واحد تعيين و در نهايت در محيط Arc View نقشه پهنه بندي ارايه شد. نتايج حاصله نشان داد كه واحدهاي تپه هاي ماسه اي با پوشش گياهي (SDPC)، اراضي رسي لخت (BCG) و با پوشش گياهي (CGPC)، به ترتيب با بيشترين ارزش كمي??/0، 76/0 و ??/0 در معرض فرسايش بادي خيلي شديد قرار دارند. درعين حال، ارزش كمي خطر فرسايش بادي براي كل منطقه 52/0 برآورد شد كه نشان از پتانسيل شديد منطقه در وقوع فرسايش بادي دارد. به طور كلي، بر اساس لايه نهايي، 15 درصد از مساحت حوضه خضرآباد در معرض خطر زياد (خيلي شديد) فرسايش بادي قرار دارد و با مجموع طبقه شديد فرسايش بادي نزديك به 70 درصد منطقه را تهديد مي كند.
چكيده لاتين :
Due to its continuation and extension in time and space, wind erosion has high destructive potential, especially in arid regions, and its damage to economic resources, especially soil and vegetation, is significant. Therefore, a comprehensive understanding of wind erosion formation, performance, affected areas, and overall effects is essential. The objective of the present study was to present a suitable method for providing wind erosion hazard zoning maps. At first, the role of six effective factors on wind erosion including height changes, geomorphology, stone sensitivity to erosion, soil types, diversity and density of vegetation cover and land use were studied according to the status of the study area. For this purpose, Numerical Taxonomy Method, a rating scale method, was used. In the context of this method, facies units were selected by geomorphological method. Then, erosion intensity and effective index were determined in every unit using Taxonomy Method. Finally, the zoning map was presented in GIS based on Arc View3.2a. The results showed that sand dune units with plant coverage (SDPC), bare clay grounds (BCG), and clay grounds with plant coverage (CGPC), with the greatest quantitative values of, respectively, 0.76, 0.76 and 0.77 were prone to very intense wind erosion. In the meantime, the quantitative value of wind erosion risk for the entire region was estimated at 0.52, which indicated high potential of the region for occurrence of wind erosion. Generally, based on the final layer, 15% of the area of Khezrabad basin is prone to high risk of very intense wind erosion and threatens70% of the region with intense wind erosion.
