بررسي تبديل واكه /u/ به [i] در گويش لري سيلاخوري در چارچوب نظريه‌ بهينگي

An Optimality –Theoretic Account of changing /u/ to [I] in Silakhori Dialect

تبديل واكه گرد و پسين /u/ به واكه گسترده و پيشين [i] در گويش‌هاي لري و برخي گويش‌هاي زبان پارسي روي مي‌دهد. اين تبديل شامل رخداد دو فرايند گردي زدايي و پيش آمدگي مي‌شود. هدف اين مقاله تحليل و تبيين دليل رخداد و دلايل عدم رخداد اين تبديل واجي در بافت‌هاي گوناگون در گويش لري سيلاخوري در چهارچوب نظريه بهينگي (پرينس و اسمولنسكي، 1993) از طريق دست‌يابي به يك رتبه بندي دربرگيرنده از محدوديت‌هاي مختلف است. در بخش‌هاي تحليلي ابتدا دلايل زير ساختي بودن واكه /u/ارايه مي‌شود. سپس استدلال مي‌گردد كه علت تبديل اين واكه‌ به واكه [i] تسلط محدوديت نشان‌داريِ ايجاد كننده اين فرايند بر يك محدوديت پايايي است. در مرحله ديگر كه شامل بحث مفصل‌تر اين مقاله مي‌شود، عدم رخداد اين فرايند در بافت‌هاي گوناگون مورد تحليل قرار مي‌گيرد. اين گونه استدلال مي‌شود كه محدوديت‌هاي پايايي ديگري نيز وجود دارند كه بر محدوديت نشان‌داريِ ايجاد كننده اين فرايند مسلط هستند و در نتيجه تسلط آنها، اين فرايند در بافت‌هاي خاصي رخ نمي‌دهد. اين محدوديت‌هاي پايايي مشخص مي‌كنند كه بافت‌ پس از واكه /u/ رخداد يا عدم رخداد تبديل آن به واكه [i] را تعيين مي‌كند. به بياني ديگر، بافت‌ پيش از اين واكه‌ در اين ميان هيچ گونه نقشي ندارد. اين پژوهش به روش توصيفي- تحليلي و ميداني انجام گرفته است.

The changing of round and back vowel /u/ to unround and front vowel [i] occurs in Lori dialects as well as some other Persian dialects. This vowel change includes both unrounding and fronting. This paper aimed at coming up with an inclusive ranking of constraints to explain occurrence and nonoccurrence of this vowel change in various phonological environments in Silahkori dialect within Optimality Theory (Prince and Smolensky, 1993). At first, it is argued that the dominance of a certain markedness constraint on a faithfulness constraint is the reason why /u/ changes to [i]. Then, it is argued that the dominance of some faithfulness constraints on the markedness constraint is the cause of nonoccurrence of this vowel change in some other environments. These faithfulness constraints indicate that the environment following /u/ determines the occurrence or nonoccurrence of this process, i.e. the environment preceding this vowel plays no role in this regard.