ارزيابي تاثير مايكوريزا و آزوسپريلوم بر برخي خصوصيات ارقام گندم در مرحله استقرار

Evaluation of Mycorrhiza and Azospirillum effect on some characteristics of wheat cultivars in stablishment stage

به‌منظور ارزيابي تاثير مايكوريزا و آزوسپريلوم بر برخي خصوصيات ارقام گندم در مرحله استقرار، پژوهشي در سال زراعي 92-1391 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه شهيد چمران اهواز اجرا شد. طرح آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‎هاي كامل تصادفي و با 3 تكرار بود. عوامل آزمايش شامل قارچ مايكوريزا در سه سطح (عدم كاربرد، استفاده از گونهGlomus intraradices و گونه G. mossaae)، باكتري Azospirillum در دو سطح (عدم تلقيح و تلقيح بذور با گونه lipoferum) و ارقام گندم در سه سطح چمران (رقم نان)، و ارقام دوروم دنا و بهرنگ بود. در مرحله استقرار بوته برخي خصوصيات اندام هوايي و ريشه‌اي گندم اندازه‌گيري شد. نتايج نشان داد كه تلقيح بذور با آزوسپريلوم ارتفاع بوته را 8 درصد، حجم ريشه را 11 درصد، قطر ريشه را 9 و وزن خشك ريشه را 10 درصد نسبت به شاهد افزايش داد. كاربرد گونه‌هاي مايكوريزا نيز كليه صفات مورد بررسي را بين 3 تا 13 درصد نسبت به شاهد بهبود بخشيد. در مقايسه ارقام، در اكثر صفات مورد ارزيابي گندم چمران، از ارقام دوروم (در نهايت تا 23 درصد) مقدار عددي بالاتري را بروز داد. به‌طور‌كلي بيشترين حجم ريشه (18/2 سانتي‌متر مكعب)، سطح ريشه (99/20 سانتي‌متر مربع) و وزن خشك ريشه (13/0 گرم) از تيمار تلقيح بذور رقم چمران با آزوسپريلوم و استفاده از گونه G. mossaae به‌دست آمد. بنابراين كاربرد توام G. mossaae و A. lipoferum بيشترين تاثير را بر رشد اندام زيرزميني ارقام گندم داشته‏اند و باعث توسعه مضاعفي در مراحل ابتدايي رشد ريشه شده‎اند.

In order to evaluation the effect of Mycorrhiza and Azospirillum on some characteristics of wheat cultivars in stablishment stage, an experiment was conducted in the research station of Shahid Chamran University of Ahvaz, Iran in 2012-13. The experiment carried out in factorial arrangement based on randomized complete blocks design with three replications. The treatments including of Mycorrhiza fungi in three levels (non application and application Glomus intraradices and Glomus mossaae strain), Azospirillum lipoferum in two-levels (non-inoculated seeds and inoculated seed and two wheat cultivars in three levels, (Chamran (bread wheat), Dena and Behrang (durum wheat) varieties). The root and shoots characteristics were measured in stablishment stage. Results showed that inculation of seeds with Azospirillum increased plant height, root volume, root dimeter, and root dry weight around 8, 11, 9 and 10 percent, repectivly. Mycorrhiza fungi compared with control improved all parameters 3% to 13%. Also in cultivar comparison, in most of the measurements Chamran was superior to durum cultivars (up to 23%). In general, the maximum root volume (2.18 cm3), root surface (20.99 cm2) and root dry weight (0.13 g) were obtained from inoculation of C.V Chamran seeds with Azospirillum lipoferum and G. mossaae strain. Thus concurrent application of G. mossaae and A. lipoferum have had the greatest impact on growth of wheat root cultivars and caused to additional root growth development in the early growth stages.