برآورد فرسايش خاك و توليد رسوب در حوضه معرف كسيليان با استفاده از روش ژيومرفولوژي مبتني بر مدل MPSIAC در محيط GIS

Estimation of soil erosion and sediment production in Basin of Kasilian, Using Geomorphological method based on MPSIAC model in GIS environment

فرسايش و رسوب به عنوان پديده اي جدي در ايران و تنوع عوامل موثر در آن باعث شده است كه ارايه روشي خاص براي برآورد فرسايش ميسر نگردد و براي منظورهاي مختلف روش هايي تجربي به كار گرفته شوند كه اساساً براي مناطق ديگري از جهان تهيه شده اند. براي برآورد فرسايش و رسوب روش هاي متعددي در كشورهاي گوناگون ارايه شده است كه هر كدام از آن‌ها تعدادي از فاكتورها و عوامل موثر در اين پديده را در نظر مي گيرد. فرسايش و هدررفت خاك يكي از عوامل اصلي در كاهش حاصلخيزي خاك، رسوب مواد در آبراهه ها، كانال هاي آبياري و رودخانه ها، كاهش ظرفيت مخازن سدها و كاهش عمر آن ها، وقوع سيل و آلودگي محيط زيست و مسدود شدن راهها مي باشد. بر اين اساس خاك به عنوان يكي از اصلي ترين سرمايه هاي ملي هر كشور، بايد تدابير جدي براي حفظ و استفاده بهينه از آن اتخاذ گردد. به منظور جلوگيري از چنين روند تخريبي نياز به اقداماتي جهت اصلاح وضعيت بر اساس برنامه ريزي تعيين دقيق ميزان فرسايش و رسوب است. از جمله روشهاي برآورد ميزان فرسايش و رسوب در اين تحقيق در حوضه معرف كسيليان، استفاده از روش ژيومرفولوژي مبتني بر مدل MPSIAC در محيط GIS است. در اين روش فرسايش و رسوب حوضه از نظر كيفي و تبديل آن به كمي در محيط جي.آي.اس بررسي شدند. پس از ورود لايه هاي اطلاعاتي و تلفيق اين لايه ها در GIS، 36 واحد كاري تفكيك گرديد و پس از تعيين 5 كلاس فرسايشي، مقدار رسوب و فرسايش در هر يك از واحدهاي كاري به تفكيك برآورد شده اند. بر اين اساس مقدار رسوب و فرسايش كل برآورد شده به ترتيب برابر با 43693 تن در سال و 1747722 تن در سال محاسبه گرديد.

Erosion and sedimentation as a serious phenomenon in Iran and the diversity of its affecting factors caused empirical methods be applied which were primarily developed for the other regions of the world. These methods were developed based on the number of affecting on the above mentioned phenomenon. Soil erosion causes soil fertility reduction; sedimentation in waterways, irrigation canals and rivers; reduction of the capacity of reservoirs and their life long; increase in flood; environment pollution and blocking roads. The soil as one of the most national capital of each country must be taken concrete actions to protect and better use of it. In order to prevent such a destructive process measures are planned to correct the situation by determining the amount of erosion and sedimentation. In this study, MPSIAC model in GIS environment was applied to estimate the amount of erosion and sedimentation of Kasilian basin. After logging information Layers and mixing layer in GIS, 36 work units were segregated and after the fifth class erosional, the value of sedimentation and erosion in each work units are separately estimated. The total sediment and erosion, respectively, were equal to 43693 tonnes per year and 1747722 tons per year.