رتبه بندي رويكردهاي مديريت سيلاب با استفاده از فرآيند تحليل سلسله مراتبي و ارزيابي داده هاي تركيبي

Flood Management Options Using Analytical Hierarchy Process and Evaluation and Mixed Criteria

سيلاب اثرات مخربي بر محيط اجتماعي، اقتصاد و زيست محيطي داشته و مديريت سيلاب اثرات ناشي از تخريب سيل را مديريت مي‌كند. به دليل چندبعدي بودن اثرات سيلاب، استفاده از مدل هاي تصميم گيري چندمعياره به عنوان يك سيستم تصميم گيري در مديريت سيلاب، ضروري است. در اين مقاله جهت مديريت سيلاب در حوزه گرگانرود، از مدل هاي تصميم گيري چند معياره تحليل سلسله مراتبي (AHP) و ارزيابي داده هاي تركيبي (EVAMIX) در رتبه بندي هفت رويكرد مديريت سيلاب شامل حفظ شرايط طبيعي، بهره برداري از سد گلستان، احداث گوره، احداث كانال انحراف، سامانه پيش بيني و هشدارسيل، استفاده از بيمه سيل و سامانه پيش بيني و هشدارسيل توام با بيمه سيل استفاده شده است. به منظور ارزيابي رويكردها از 11 شاخص شامل تلفات جاني مورد انتظار، نرخ بازيابي، تدريج، خسارت مورد انتظار سالانه، احساس امنيت مردم، نرخ اشتغال زايي، مشاركت مردمي، حفظ و بهبود مناظر طبيعي، حفاظت از زيستگاه حيات وحش، حفاظت از كيفيت آب و امكان پذيري فني و سرعت اجرا استفاده شده است. نتايج رتبه بندي رويكردها نشان –مي‌دهد كه دو مدل ياد شده، تنها در رتبه اول و دوم رويكردها با يكديگر اختلاف داشته و مدل سلسله مراتبي رتبه اول را به رويكرد سازه اي بهره برداري از سد با وزن نهايي 285/0 و مدل ارزيابي داده هاي تركيبي رتبه اول را به رويكرد غيرسازه اي هشدارسيل توام با بيمه سيل با وزن نهايي 182/0 اختصاص داده ولي در ساير رويكردها نتايج رتبه بندي مدل ها يكسان بوده است. مدل تحليل سلسله مراتبي بيشتر به جنبه هاي اجتماعي و زيست محيطي توجه داشته و مدل ارزيابي داده هاي تركيبي جنبه هاي اقتصادي و فني را برتر دانسته است.

Flood has destructive effects on the social, economic and environmentaround world and flood management is able to decrease destructive effect of a flood. Because of the multi-dimensional impacts of floods, application of multi criteria decision making as a decision tool will be useful in flood management. In this article, analytical hierarchy process (AHP) and evaluation and mixed criteria (EVAMIX) models are used for the ranking of seven flood management measures in Gorganrood River flood management project, including non-project condition, Golestan reservoir management, levee construction, construction of diversion channel, flood forecasting and warning system, flood insurance, and flood warning system and flood insurance integration. Eleven criteria including expected average number of casualties, recovery rate, gradual rate, expected annual damage, safety feeling, employment rate, public participation, landscape protection, wildlife habitat conservation, water quality conservation and technical feasibility and performance were used for evaluation of the measures. Ranking results shows that these two models were contradict just in first and second rank, So that, the AHP allocated Golestan reservoir measure in first place and EVAMIX preferred flood warning system and flood insurance integration measure. But the other ranks were the same in both of the models. Thus, the models didnʹt rank measures so differently, but nomination of the best measure was different to each other.