بررسي تغييرات طولي رودخانه كارون با استفاده ازروش ميانگين جهت‌دار خطي (منطقه مورد مطالعه: از شوشتر تا اروند)

The study of longitudinal change of Karoon using Linear Directional Mean (study area: Shoshtar to Arvandrod)

تاسيسات زيربنايي مهم كشاورزي، پروژه‌هاي عمراني‌، صنعتي‌، شهري و نياز اجتماعات واقع در حاشيه رودخانه كارون به آب و رسوب اين رودخانه، زيان‌هاي ناشي از تغييرات ژيومورفولوژيكي، تغييرات گسترده پيچان رودها در مسير رودخانه و نقش آن‌ها‌ در تغييرات طبيعي‌، اقتصادي و اجتماعي، سبب تيوري بررسي تغييرات اين رودخانه شده است. مقاله حاضر به بررسي تغييرات طولي رودخانه كارون با استفاده از روش ميانگين جهت‌دار خطي مي‌پردازد. اين روش در بررسي تغييرات طولي و عرضي رودخانه‌ها كارايي بالايي دارد، از نظر زماني سريع‌تر است و نتايج بهتري نيز ارايه مي‌دهد. محدوده مورد مطالعه قسمت انتهايي رودخانه كارون در جلگه آبرفتي خوزستان واقع است و 74/368 كيلومتر طول دارد. اين محدوده بر اساس ويژگي‌هاي هندسي، ساختار زمين‌شناسي و شيب به 13 بازه تقسيم شده است. اين بازه‌ها از نظر ويژگي‌هاي مورفومتريك تفاوت‌ها و تشابه‌هاي زيادي دارند كه الگوهاي خاصي را ايجاد كرده‌اند. دوره بررسي تغييرات طولي رودخانه كارون در زمان 52 ساله‌اي از 1955 تا 2007 است. داده‌هاي مورد نياز از تصاوير ماهواره‌اي، نقشه‌هاي توپوگرافي و پيمايش‌هاي ميداني به دست آمده‌اند. بررسي‌ها نشان مي‌دهند كه تغييرات مسير رودخانه سبب تغيير ساختارهاي زيست‌محيطي مرتبط با رودخانه مي‌شوند و الگوهاي اكولوژيك رودخانه‌اي را تحت تاثير قرار مي‌دهند. نتايج نشان مي‌دهند كه طي دوره مطالعه‌، رودخانه كارون افزايش طولي داشته و ميزان سينوسيتي آن نيز افزايش يافته است. در سال 1991 طول مسير رودخانه كارون 3/3 درصد، سال 2002 برابر با 6/3 درصد‌ و در سال 2007 مساوي با 1/4 درصد نسبت به سال پايه 1955 افزايش مسير داشته است.

The Existence of important agricultural structure like irrigation and drainage network, the development industrial and urban projects, the need of the society that are living in the sides of the Karoon river, damages of geomorphologic changes, wide change of the meander in rout of the river and the role of them in natural, economical and societal change are the theories of survival of the intensity, type and amount of changes in Karoon river. This paper is studying the changes of Karoon River using Linear Directional Mean. This method applies to detect longitudinal and transverse changes of rivers. This model is a fast and easy way to get best result in river changes studies. Karoon River located on Khuzestan flood plain. The length of this reach is 368.74 km. based on geometric, geologic and gradient of river channel this area divided to 13 reaches. They have some deference and similarity at view point of morphometric feathers that course spatial form and patterns on river bed. In this paper by use of Linear Directional Mean that is a statistic method and based on GIS and RS the changes of Karoon River since 1955 to 2007 during 52 years has been survived. Require data achieved from satellite image, topographic maps and field studies. The results show that the length of river increased during period of study as the rate of sinuosity increased too.