تطبيق و ارزشگذاري عناصر داده‌اي مارك ايران با موجوديت‌ها و وظايف كاربري الگوي ملزومات كاركردي پيشينه‌هاي كتابشناختي

Mapping and Valuation Iran MARC (Machine Readable Cataloging) Data Elements with FRBR Entities and User Tasks

وجود ساختار سلسله مراتبي و چندلايه در الگوي مفهومي ملزومات كاركردي پيشينه‌هاي كتابشناختي (FRBR) موجب مي‌شود كاربر با هر سطحي از دانش موضوعي با انجام جستجوهاي ساده در نرم افزارهايي كه با مدل مفهومي طراحي شده‌اند، موجوديت‌هاي مورد نظر خود را بازيابي نمايد. پژوهش حاضر به عنوان يكي از اولين گام‌ها با هدف بررسي ميزان انطباق عناصر داده‌اي مارك ايران با موجوديت‌ها و وظايف كاربري "الگوي مفهومي" و ارزشگذاري آنها از ديدگاه كاربران بالقوه فهرستهاي رايانه‌اي انجام شده است. بدين منظور، تمامي فيلدهاي متغير و فيلدهاي با عناصر داده‌اي ثابت مارك ايران با رويكرد تحليلي - تطبيقي با موجوديت‌ها و وظايف كاربري الگوي مفهومي ملزومات كاركردي پيشينه‌هاي كتابشناختي و بر اساس مطالعات مشابه انجام شده توسط كتابخانه كنگره آمريكا بر روي مارك 21 ، گزارش ايفلا و ارزشگذاري كاربران در پژوهش، كليه عناصر داده‌اي مارك ايران كه قابليت انطباق بر موجوديت‌ها و پشتيباني از وظايف كاربري الگوي مفهومي ملزومات كاركردي پيشينه هاي كتابشناختي را داشتند، شناسايي و ارزشگذاري شدند. بر مبناي نتايج پژوهش پشتيباني عناصر داده‌اي مارك ايران از به ترتيبب وظيفه كاربري «شناسايي» با 49.17 درصد بيشترين و «يافتن» با 18.42 درصد در كمترين رتبه قرار دارد. لذا در طراحي نرم افزارهاي كتابخانه‌اي مبتني بر "الگوي مفهومي" توجه به اين مهم به منظور پشتيباني از وظايف كاربران ضرورت دارد. همچنين بر اساس اين بررسي، عناصر داده‌اي مارك ايران بيشترين قابليت انطباق را با موجوديت‌هاي گروه اول و كمترين ميزان قابليت انطباق را با موجوديت‌هاي گروه سوم "الگوي مفهومي" دارند. در مجموع 44.74 درصد از عناصر داده‌اي مارك ايران با موجوديت‌هاي گروه اول، 9.95 درصد با موجوديت‌هاي گروه دوم و 3.15 با موجوديت‌هاي گروه سوم منطبق شده‌اند. همچنين نتايج در بخش ارزشگذاري عناصر داده‌اي مارك ايران با قابليت پشتيباني از وظايف كاربري موجوديت‌هاي گروه اول "الگوي مفهومي" بر مبناي گزارش ايفلا نشان داد به ترتيب 434 عنصر داده‌اي مارك ايران (27.83 درصد) در «شناسايي»، 425 عنصر داده‌اي مارك ايران (27.28 درصد) در «دسترسي»، 147 عنصر داده‌اي مارك ايران (9.44 درصد) در «انتخاب»، 95 عنصر داده‌اي مارك ايران (6.10 درصد) در «يافتن» داراي ارزش زياد مي‌باشند. اين نتايج همخواني نسبي با ارزشگذاري بر مبناي گزارش پژوهش حاضر را نشان مي‌دهد.

This study aimed to map IRAN MARC (extracted from RASA, the National Library of Iran’s Software) fields and data elements for FRBR entities and user tasks on one side and also exploring the usersʹ view on assessing the value related to user tasks. A Mixed-method was used for the study. The IRANMARC fields (0XX – 9XX) and data elements were mapped on the FRBR entities and the 4 user tasks (Find, Identify, Select, Obtain) based on similar studies conducted by the Library of Congress on the MARC 21, IFLA report and evaluation of users in research. According to the findings of the study, the first rank of Mapping IRAN MARC (on RASA) fields and data elements on FRBR user tasks with 49.17 percent belonged to the “Identifying” and the last with 18.42 percent to the “Finding” tasks. According to results, maximum compatibility with existing data elements in IRANMARC belonged to the first group and the lowest compatibility with the third group of entities of FRBR model. In total 44.74 percent of the IRANMARC data elements mapped on the first group of FRBR, 9.95 percent matched with the second group and 3.15 with the third group. It also results in MARC data elements valuation which supports user tasks of 1st group entities had high value, 434 (27.83%) in the "identifying", 425 data Element (27.28%) in the "Obtain", 147 data elements (9.44%) in the "Selecting", 95 data elements (6.10 percent) in the "Finding" Respectively. The results show partially consistency with the valuation based on this research report.