ارزيابي عملكرد دانه و اجزاي عملكرد هيبريدهاي ذرت دانه‌اي در كشت دوگانه با گياهان زراعي پاييزه در شرايط معتدل خرم‌آباد

Evaluation of grain yield and yield components of maize hybrids in double cropping with winter crops in temperate condition of Khorramabad, Iran

به منظور بررسي اثر گياهان مختلف پاييزه بر صفات مورفولوژيكي، عملكرد و اجزاي عملكرد ذرت دانه‌اي هيبريد سينگل كراس 500، آزمايشي سه ساله در مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي لرستان، ايستگاه سراب چنگايي خرم آباد طي سال‌هاي 88-1385 انجام شد. اين آزمايش در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار اجرا شد. ذرت دانه‌اي به صورت كشت تابستانه پس از برداشت پنج گياه زراعي پاييزه گندم، جو، شبدر، يونجه يكساله و كلزا كشت شد. نتايج نشان داد كه شبدر، كلزا و يونجه يكساله در مقايسه با گندم و جو، از طريق افزايش ميزان نيتروژن و پتاسيم و كاهش نسبت كربن به نيتروژن خاك موجب بهبود رشد و عملكرد ذرت شدند. بيشترين عملكرد دانه ذرت پس از شبدر (7769 كيلوگرم در هكتار) به‌دليل بالاترين شاخص برداشت (7/41 درصد) و اجزاي عملكرد دانه شامل تعداد دانه در رديف (9/37 عدد)، تعداد رديف در بلال (8/17 رديف) و وزن هزار دانه (9/287 گرم) حاصل شد و كمترين عملكرد دانه ذرت پس از جو (5809 كيلوگرم در هكتار) ناشي از كمترين شاخص برداشت (5/36 درصد) و همچنين تعداد دانه در رديف (5/36 عدد)، تعداد رديف در بلال (4/17 رديف) و وزن هزار دانه (2/241 گرم) پايين بدست آمد كه تفاوت معني‌داري با عملكرد دانه ذرت پس از گندم (6359 كيلوگرم در هكتار) نداشت. در مجموع، نتايج حاكي از برتري توليد دانه ذرت در كشت تابستانه به ترتيب پس از شبدر، يونجه يكساله، كلزا، گندم و جو در منطقه مورد آزمايش بود.

To study the effect of various winter crops on the morphological traits, grain yield and yield components of maize hybrids in double cropping systems, an experiment was carried out in the research field of Sarab-e Changayin 2006-2009 in Khorramabad. Split-plot arrangement in randomized block design with four replications was used. The winter crops included wheat, barley, berseem clover, annual medic and canola were assigned to main plots, and after harvesting them three maize hybrid (SC500) were randomized and sown in sub plots in summer. Results showed that maize hybrids had higher yield when were grown following berseem clover, canola and annual medic. The highest maize grain yield of 7769 kg.ha-1 was achieved following berseem clover because of its greater yield components, high harvest index (41.7%), grain.row-1 (37.9), row.ear-1 (17.8) and 1000-grain weight (287.9 g). The lowest maize grain yield of 5809 kg.ha-1 was achieved following barley due to its low harvest index (36.5%), grain.row-1 (36.5), row.ear-1 (17.4) and 1000-grain weight (241.2 g) that had no significant differences with grain yield following wheat (6359 kg.ha-1). In general, maize grain yield as summer crop was higher following berseem clover, annual medic, canola, wheat and barley, respectively.