اثر تنش گرماي ناشي از تغيير تاريخ كاشت بر عملكرد دانه ارقام كلزا در شرايط شمال خوزستان

Effect of heat stress due to changing of sowing date on grain yield of rapeseed cultivars in north Khuzestan conditions in Iran

به منظور بررسي تاثير تنش گرماي ناشي از تاريخ كاشت بر عملكرد ارقام كلزا آزمايشي بصورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار به مدت دو سال زراعي (91-1389) در مركز تحقيقات كشاورزي صفي آباد به اجرا گذاشته شد. كرت هاي اصلي شامل تاريخ كاشت در سه سطح (10 آبان، 25 آبان و 10 آذر) و كرت هاي فرعي نيز شامل ارقام Hyola60، Hyola308، Hyola330، Hyola401، Hyola420، RGS003 و Option500 بودند. نتايج تجزيه واريانس مركب نشان داد كه اثر متقابل تاريخ كاشت و رقم بر طول دوره گلدهي، طول دوره رشد، تعداد شاخه هاي فرعي، تعداد خورجين در بوته، عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيك معني دار بود. اثر متقابل سال× تاريخ كاشت و سال × رقم بر ميزان روغن دانه نيز معني دار بود. بيشترين تعداد خورجين در بوته (219) در تاريخ كاشت اول به رقم Hyola420 اختصاص يافت. كمترين تعداد خورجين در بوته (124) نيز در تاريخ كاشت سوم و رقم Hyola330 مشاهده گرديد. حداكثر عملكرد دانه (4316 كيلوگرم در هكتار) در تاريخ كاشت اول (10 آبان ماه) به رقم Hyola420 و حداقل عملكرد دانه (2022 كيلوگرم در هكتار) در تاريخ كاشت سوم (10 آذر ماه) به رقم Option500 اختصاص يافت. با توجه به نتايج آزمايش، به منظور دستيابي به عملكرد دانه مطلوب و گريز از تنش گرماي انتهاي فصل، تاريخ كاشت اوايل آبان ماه و رقم Hyola420 براي شرايط مشابه آزمايش حاضر قابل توصيه مي‏باشد.

To study the effects of heat stress due to changing sowing date on grain yield of rapeseed cultivars, an experiment was carried out in Safiabad Agricultural Research Center, Dezful, Iran, in2010-11 and 2011-12 as split plot arrangement in randomized complete block design with three replications. Main plots were consisted of three sowing dates (1st November, 16th November and 1st December) and sub-plots included 7 canola cultivars (Hyola60, Hyola308, Hyola330, Hyola401, Hyola420, RGS003 and Option500). Combined analysis showed that sowing date×cultivar interaction effect was significant on flowering duration, growth duration, number of branch plant-1, number of silique.plant-1, grain yield and biological yield. The interaction effects of year×sowing date and year×cultivar were significant on oil content. The highest silique.plant-1(219.51( belonged to Hyola420 in the 1st sowing date. The lowest silique.plant-1 (124.34) belonged to the last sowing date (1st Dec) in Hyola330. The highest grain yield (4316 kg.ha-1) obtained in 1st sowing date (1st Nov) for Hyola420 and the lowest grain yield (2022 kg.ha-1) belonged to the last sowing date (1st Dec) for Option500 cultivar. It is concluded that sowing date in early November and Hyola420 would be suitable for producing optimum grain yield and avoiding heat stress.