نقد درون‌گروهي و برون‌گروهي (بهار و اقبال ـ بهار و رفعت)

In-group and Out-group Criticism (Bahar and Eghbal- Bahar and Rafat)

در اين مقاله دو نوع رويكرد نقدي معرفي و سپس نمونه‌هايي از اين دو در ادبيات زمان مشروطه انتخاب و بررسي شده است. هدف اين مقاله بررسي زمينه‌هاي نقدي در دوران مشروطه بود كه در تاريخ ايران نقطه عطفي در گذار از سنت به مدرنيته محسوب مي‌شود. رويكرد نخست، نقد درون‌گروهي، نوعي نقد است كه در ميان اعضاي يك تشكل اتفاق مي‌افتد؛ رويكرد دوم، نقد برون‌گروهي، نيز نوعي نقد است كه در ميان اعضاي دو گروه متفاوت انجام مي‎شود. تفاوت اين دو نوع رويكرد در روش، وضعيتي كلي را از بسترهاي نقد در دوران تحت مطالعه به دست مي‌دهد. نمونه‌اي كه براي نوع نخست انتخاب شده است، انجمن دانشكده و دو عضوش محمدتقي بهار و عباس اقبال آشتياني است. اين گروه نماينده انديشه نيوكلاسيسيسم است. نمونه نوع دوم انجمن دانشكده و در راس آن بهار و مجله تجدد تبريز و تقي رفعت است كه در آن گروه اخير نماينده انديشه رمانتيسم انقلابي است. روش انجام كار تحليل مستقيم متون است. تحليل مفاد دو نوع نقد بيان‌‌شده نشان داده است كه در نقد درون‌گروهي در دوران مشروطه، برخورد ملايم‌تري نسبت به نوع برون‌گروهي رخ داده است و گاه تعصبات شخصي در روند انتقاد تاثيرگذار بوده است. در نوع اول، تفاوت در سليقه و در نوع دوم، تفاوت در بنيان فكري مطرح بوده است. درصورتي‌كه حركت‌هايي اين‌چنيني به جريان تبديل مي‌شدند، در روند نقد ادبيات و گسترش فضاي انتقادي مثمر ثمر بودند، اما اين دو حركت به‌تدريج متوقف شدند. از سوي ديگر نقد برون‌گروهي به‌مثابه تقابل نيوكلاسيسيسم و رمانتيسم در ايران است.

In this research two kinds of critical approaches are introduced and then some examples of these two approaches are selected and discussed. The aim of this article is to consider the critical fields in Constitution period in Iran, which is counted as the turning point in passing from tradition to modernity. The first approach, in-group criticism, is criticism among the members of one group; the second approach, out-group criticism, is done among the members of two different groups. The example selected for the first approach refers to the “Association of the Faculty” and its two members Mohammad TaghiBahar and Abbas EghbalAshtiani, who stand for Neoclassicism. The second example refers to the “Association of the Faculty” and Bahar in particular and Tajaddod-e Tabriz Journal and TaghiRafat at its heads. The latter group represents revolutionary Romanticism. The method of this research is based ontextual analysis.The analysis of the content of these two approaches shows that the in-group approach in Constitution period was more moderate compared tothe out-group approach and sometimes personal prejudices had a role in the process of criticism. There has been difference in taste in the first approach, and in the second approach the difference is in thought and ideas. If approaches like these could have changedinto movements, they could have been useful in criticism of literature and also in widening the field of criticism. These two approaches, however, had been stopped gradually. Moreover, out-group criticism is considered as the opposition of Neoclassicism and Romanticism in Iran.