اثر تاريخ‏كاشت و كاربرد آنتي‏فريز بر عملكرد غده و برخي صفات فيزيولوژيكي ارقام سيب‏زميني در كشت پاييزه در منطقه جيرفت

Effect of Planting‏ Date and Application of Anti-Freeze on Tuber Yield and Some Physiological Traits of Potato Cultivars in Autumn Planting in Jiroft Region of Iran

تنش‏سرما يكي از مهم‏ترين عوامل محيطي است كه باعث كاهش عملكرد سيب‏زميني در كشت‏ پاييزه در مناطق نيمه‏گرمسيري ايران مي‏شود. به‏منظور بررسي امكان كاهش خسارت تنش ‏سرما آزمايشي در سال‌هاي 1389 و 1390 بصورت استريپ فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه عامل: تاريخ كاشت در چهار سطح (20 شهريور، 30 شهريور، 9 مهر و 19 مهر)، ارقام در چهار سطح (سانته، راموس، اوشينا و آريندا) و آنتي‌فريز طبيعي در دو سطح (كاربرد و عدم كاربرد) با سه تكرار در مزرعه پژوهشي مركز تحقيقات كشاورزي جيرفت اجرا گرديد. در طول دوره رشد برخي صفات فيزيولوژيك شامل شاخص سطح برگ، درصد ماده خشك، پرولين و عملكرد غده مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه اثر آنتي‏فريز، رقم و تاريخ‌ كاشت و اثر‏متقابل آن‌ها بر عملكردكل، شاخص‏ سطح‏برگ، ميزان پرولين و درصد ماده‏خشك غده در سطح احتمال 5% معني‌دار بود. بيشترين ماده ‏خشك غده (18%) مربوط ‏به تاريخ كاشت ‏سوم در رقم‏ سانته و تحت تاثير كاربرد آنتي‏فريز بود كه نسبت به تيمار شاهد به ميزان 2/1% افزايش نشان داد. بيشترين ميزان تجمع ‏پرولين در تاريخ كاشت‏ سوم در رقم ‏راموس و كاربرد آنتي‏فريز مشاهده شد كه نسبت به عدم‏ مصرف آن 5/19% افزايش پيدا كرد. بيشترين شاخص سطح برگ (47/4) مربوط به تاريخ كاشت ‏اول و رقم‏آريندا بود كه به ميزان 7/16% نسبت به تيمار شاهد افزايش يافت. بيشترين عملكرد غده (7/26 تن در هكتار) به رقم سانته تحت تاثير كاربرد آنتي‏فريز در تاريخ كاشت دوم تعلق داشت و كمترين عملكرد غده (2/6 تن در هكتار) در رقم راموس در تاريخ كاشت اول و بدون استفاده از آنتي‏فريز به‏دست آمد. با توجه به نتايج فوق در تاريخ كاشت دوم امكان مواجهه با تنش سرما كاهش يافت و با كاربرد آنتي فريز و استفاده از رقم‏سانته، به عنوان سازگارترين رقم، تحمل گياه به شرايط تنش سرما افزايش پيدا كرد. بنابراين اين تركيب تيماري بيشترين عملكرد غده و كمترين احتمال خطر مواجهه با تنش سرما در شرايط كشت پاييزه سيب‏زميني در اقليم نيمه‏گرمسيري جيرفت را داشت.

Cold stress is the important factor that reduces yield of fall planting potatoes in sub-tropical regions of southern Iran. Therefore, to assess the possibility of reducing damage of cold stress a field experiment was conducted in 2010-2011 in Agricultural Research Center of Jiroft in southern part of Iran. Experimental design was strip factorial arrangement in randomized complete block design with three replications. Experimental treatments included planting dates (11 September, 21 September, 01 October and 11 October), and potato cultivars (Santé, Ramose, Oceania and Arinda), and anti-freeze (application and no application). During growing season physiological traits including leaf area index, tuber dry matter, proline accumulation and tuber yield were measured and recorded. Results showed that the effects of planting date, genotypes and anti-freeze and their interactions were significant (p < 0.01) on physiological traits. Maximum tuber dry matter (18%) was observed in third planting date in Santé with anti-freeze application. Anti-freeze increased dry matter by 1.2%. The highest accumulation of proline was observed in third planting date in Ramose and application of anti-freeze which increased proline accumulation by 19.5%. Maximum LAI (4.47) was also observed in first planting date in Arinda and anti-freeze application which was 16.7% greater than non-anti-freeze treatment. The highest tuber yield (26.7 t ha-1) was obtained for Sante with application of anti-freeze in the second planting date, and the lowest tuber yield (6.2 t ha-1) for Ramose in first planting date and no application of anti-freeze. In conclusion the risk of chilling and freezing stress damages can be reduced with second planting date, Santé cultivar and anti-freeze application.