اثر تاريخ كاشت و تراكم بذر بر صفات زراعي، عملكرد دانه و شاخص برداشت ارقام جو در منطقه يزد

Effect of Planting Date and Seeding Density on Agronomic Traits, Grain Yield and Harvest Index of Barley Cultivars in Yazd Region in Iran

به منظور بررسي اثر تاريخ كاشت و تراكم بذر بر صفات زراعي، عملكرد دانه و شاخص برداشت سه رقم جو آزمايشي در دو سال زراعي 89-1388 و 90-1389 به صورت اسپليت‌پلات فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان يزد اجرا گرديد. كرت‌هاي اصلي شامل سه تاريخ كاشت (12آبان، 29آبان و 15 آذر) و كرت‌هاي فرعي شامل ارقام جو (نصرت، يوسف و فجر30) و تراكم كاشت (350، 400 و 450 بذر در مترمربع) بصورت فاكتوريل بودند. در طول دوره رشد صفات مختلف شامل تعداد روز تا پنجـه‌زني، تعداد روز تا ساقه رفتن، تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسيدگي فيزيولوژيكي، ارتفاع گياه، طول سنبله، عملكرد دانه و شاخص برداشت يادداشت برداري و مورد بررسي قرار گرفتند. تجزيه واريانس مركب داده‌ها نشان داد كه اثر تاريخ كاشت بر ارتفاع گياه و عملكرد دانه معني‌دار شد. بين ارقام نيز از لحاظ طول سنبله، ارتفاع گياه و عملكرد دانه تفاوت معني‌داري مشاهده شد. ولي اثر تراكم كاشت بر صفات مورد نظر معني‌دار نبود. مقايسه ميانگين تيمارها نشان داد كه بيشترين ميانگين عملكرد دانه به تاريخ كاشت 12 آبان (7/6224 كيلوگرم در هكتار)، رقم نصرت (3/5868 كيلوگرم در هكتار) و تراكم 400 بوته در مترمربع (1/5538 كيلوگرم در هكتار و بدون اختلاف معني‌دار با ساير تيمارهاي تراكم بذر) تعلق داشت. كمترين ميانگين عملكرد دانه نيز در تاريخ كاشت 15 آذر (6/4368 كيلوگرم در هكتار)، رقم يوسف (5/4930 كيلوگرم در هكتار) و تراكم بذر 350 دانه در مترمربع (8/5341 كيلوگرم در هكتار و بدون اختلاف معني‌دار با ساير تيمارهاي تراكم بذر) مشاهده شد. با توجه به مقايسه ميانگين اثر متقابل رقم × تراكم بذر، رقم نصرت با تراكم بذر 400 بوته در مترمربع در تاريخ كاشت 12 آبان بيشترين عملكرد دانه (7/7260 كيلوگرم در هكتار) را توليد كرد

To evaluate the effect of planting date and seeding density on agronomic traits, grain yield and harvest index of three barley cultivars, a field experiment was conducted as split plot factorial arrangement in randomized complete block design with three replications at Agricultural and Natural Resources Research Center of Yazd Provience, Yazd, Iran, in 2009-2011 Cropping cycles. Main plots included three planting dates (03 November, 20 November and 06 December) and Sub-plots consisted of cultivars (Nosrat, Yousof and Fajr 30) and seeding density (350, 400 and 450 seed m-2) as factorial arrangement. During the growing seasons different traits including days to tillering, days to stem elongation, days to spike emergence, days to physiological maturity, plant height, spike length, grain yield and harvest index were measured and recorded. Combined analysis of variance indicated that the effect of planting date on plant height and grain yield was significant. Significant differences in spike length, plant height and grain yield was bserved among cultivars. However, the effect of seeding density on studied traits was not significant. The highest grain yield (6224.7 kg ha-1) obtained in planting date of 03 November, Nosrat cultivar (5868.3 kg ha-1) and density of 400 seed m-2 (5538.1 kg ha-1 without significant difference with other seeding density). The lowest grain yield belonged to planting date of 06 December (4368.6 kg ha-1), Yousof cultivar (4930.5 kg ha-1) and seeding density of 350 seed m-2 (5341.8 kg ha-1 without significant difference with other seeding density). Nosrat cultivar with seeding density of 400 seed m-2 in planting date of 03 November had the highest grain yield (7260.7 kg ha-1).