كليدواژه :
ارتفاع گياه و عملكرد دانه , درصد بريكس , سورگوم شيرين , عملكرد ماده خشك
چكيده فارسي :
به منظور بررسي اثر سطوح مختلف نيتروژن بر روي خصوصيات رشد، زيست توده، عملكرد دانه، عملكرد قند قابل تخمير و عملكرد اتانول گياهي ژنوتيپ‌هاي مختلف سورگوم اين پژوهش به صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه دانشكده زراعت موسسه تحقيقات كشاورزي هندوستان واقع در دهلي نو انجام شد. عوامل مورد بررسي شامل دو عامل الف) نيتروژن در 4 سطح (0، 50، 100 و 150 كيلوگرم در هكتار نيتروژن خالص) در كرت‌هاي اصلي و ب) ژنوتيپ‌هاي سورگوم شيرين شامل واريته‌هاي SSV 84، RSSV 9 و هيبريد CSH 22 SS در كرت‌هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد اثر سطوح مختلف نيتروژن و ژنوتيپ‌هاي سورگوم شيرين بر ارتفاع گياه، شاخص سطح برگ، عملكرد ماده خشك، عملكرد علوفه، عملكرد عصاره ساقه، درصد بريكس، قند قابل تخمير و اتانول گياهي در سطح احتمال يك درصد معني‌دار بود. بالاترين مقادير صفات مذكور با مصرف 150 كيلوگرم نيتروژن در هكتار حاصل شد. از بين ژنوتيپ‌هاي سورگوم مورد بررسي هيبريد CSH 22 SS بيشترين عملكرد ماده تر، عملكرد ماده خشك، عملكرد دانه و عملكرد علوفه را با ميانگين به ترتيب 71/98، 64/24، 48/2، 84/16 تن در هكتار توليد كرد. ضمن اينكه بيشترين عملكرد عصاره ساقه، عملكرد قند قابل تخمير و عملكرد اتانول گياهي به ترتيب با ميانگين‌هاي 99/49 و 59/4 و 61/2 كيلوليتر در هكتار نيز مربوط به هيبريد CSH 22 SS بود. برتري پارامترهاي رشد نظير ارتفاع گياه و شاخص سطح برگ در هيبريد CSH 22 SS نسبت به ساير ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي در سطح احتمال يك درصد معني‌دار بود. اثر متقابل نيتروژن × ژنوتيپ براي تمام صفات مورد بررسي، بجز در صد بريكس، معني‌دار بود. هيبريد CSH 22 SS به طور معني‌داري نسبت به مصرف نيتروژن تا سطح 150كيلوگرم در هكتار واكنش مثبت نشان داد، در حالي كه در مورد واريته‌هايRSSV 9 و SSV 84 اين اثرپذيري مثبت تنها تا سطح 100كيلوگرم نيتروژن در هكتار معني‌دار بود. با توجه به نتايج حاصل از اين بررسي، مصرف 150 كيلوگرم نيتروژن در هكتار و استفاده ازهيبريدCSH 22 SS به منظور بهبود رشد و افزايش عملكرد اتانول گياهي، دانه و علوفه سورگوم شيرين برترين تيمار بود و براي منطقه موردنظر توصيه شد.
چكيده لاتين :
A field experiment was conducted at Indian Agricultural Research Institute, New Delhi, India, during rainy seasons of 2009 and 2010 to evaluate three sweet sorghum genotypes (‘RSSV 9’, ‘SSV 84’ and hybrid ‘CSH 22 SS’) under four nitrogen levels (0, 50, 100 and 150 kg N ha–1) for productivity, and bio-ethanol production. Combined analysis of variance indicated that effects of nitrogen and genotype were significant (P < 0.01) on plant height, leaf area index (LAI), dry matter yield, grain yield, fodder yield, juice yield, brix (%), fermentable sugar yield and bio-ethanol. The highest values of these traits were obtained by application of 150 kg N ha-1. Among sweet sorghum genotypes hybrid “CSH 22 SS” produced the highest of fresh matter yield, total dry matter yield, grain yield and fodder yield with 98.71, 24.64, 2.48, 16.84 t ha-1, respectively. It also had the highest juice yield, fermentable sugar yield and ethanol yield with 49.99, 4.59 and 2.61 Kl ha-1. The superiority of hybrid “CSH 22 SS” for growth parameters; plant height, LAI compared to other genotypes was also significant. Genotypes × nitrogen interaction effect on all evaluated traits, except brix (%), was significant. Hybrid ‘CSH 22 SS’ responded significantly up to 150 kg N ha-1, while other varieties responded to N application only up to 100 kg N ha-1. It is concluded that application of 150 kg N ha-1 and hybrid “CSH 22 SS” can be recommended for enhancing of growth, bio-ethanol, grain and fodder yields of sweet sorghum in target region.
