كانت و حل تعارضات رياضي

Kant’s Response To Mathematical Antinomies

چكيده كانت در آثار متعدد دوره مابعد انتقادي از جمله تمهيدات و به ويژه ديباچه هر دو طبع كتاب نقد عقل محض، بر تقدم رتبي و زماني بحث تعارضات عقل نسبت به ديگر بخش‌هاي نظام فلسفي خود تصريح كرده و وظيفه محوري فلسفه را مقابله ريشه‌اي با تعارضات عقل محض دانسته است. وي راه حل تعارضات رياضي را به مثابه دليلي غير مستقيم در اثبات و تحكيم ايدياليسم استعلايي خود مي‌داند چراكه اين تعارضات سبب تنبّه عقل شده و آن را در جست و جوي منشا خطا به اصلي كه بنيان مابعدالطبيعه سنّتي است يعني اصل عينيّت واقعيت پديداري با نفس الامر اشيا مي‌رساند. اين مقاله ضمن اشاره به تاريخچه و جايگاه بحث تعارضات عقل محض در انديشه كانت به ويژه در نقد عقل محض، به اهميت تعارضات رياضي و گزارش شرح و تحليل كانت از براهين ارايه شده تعارض اول و دوم، نحوه كشف تعارضات و راه حل سيستماتيك كانت براي تعارضات رياضي بر مبناي اصول ايده‌آليسم استعلايي يا همان فلسفه نقادي مي‌پردازد. بخش پاياني در قالب طرح چند پرسش انتقادي به تامل در باب امكانات و محدوديت‌هاي «روش شكاكانه (نقادانه)» كانت به مثابه تنها راه برون رفت عقل از تعارضات مي‌پردازد .

In his post-critical writing, particularly prolegomena and both versions of preface in Critique of Pure Reason, Kant explains the importance and core function of mathematical antinomy in his philosophical project. This essay reviews and analyses the history and function of antinomies of pure reason, particularly mathematical antinomies and poses an account on Kant’s proof for first and second antinomies, his method in discovery of antinomies and systematic response according to principles of transcendental idealism (critical philosophy), and in final section propose some critical reflections.