سنجش سطوح توسعه يافتگي شهرستان هاي استان همدان (با تاكيد بر رويكرد تحليل منطقه اي)

Measuring the Development Level of Towns of Hamadan Province with Respect to Regional Analysis

شناخت وضعيت موجود مناطق از لحاظ شاخص هاي توسعه و مقايسه آنها با يكديگر، اولين مرحله در برنامه ريزي هاي منطقه اي و ايجاد تعادل و تامين عدالت اجتماعي بين مناطق بشمار مي رود. هدف از تحرير اين مقاله، تعيين درجه توسعه يافتگي شهرستان هاي استان همدان و تحليل نابرابري هاي منطقه اي در اين استان مي باشد. روش پژوهش، توصيفي– تحليلي است. شاخص هاي مورد بررسي متشكل از 39 شاخص، شامل شاخص هاي بهداشتي– درماني، آموزشي، فرهنگي– اجتماعي، اقتصادي، صنعتي، كالبدي و زيربنايي مي باشد. جهت تعيين درجه توسعه يافتگي شهرستان ها، از مدل هاي تاكسونومي عددي، موريس و امتياز استاندارد شده استفاده شده است. هم چنين با استفاده از روش تحليل خوشه اي، شهرستان هاي استان از نظر سطح توسعه يافتگي، در 3 گروه همگن طبقه بندي شدند. در اين راستا براي تجزيه و تحليل داده ها، از نرم افزارهايSPSS ، Excel و براي ترسيم نقشه ي سطوح برخورداري شهرستان ها از نرم افزار10 Arc GIS استفاده شده است. نتيجه ي حاصل از پژوهش نشان داد كه: شهرستان همدان به عنوان برخوردارترين و شهرستان كبودرآهنگ در دو تكنيك امتياز استاندارد شده و موريس و شهرستان فامنين در تكنيك تاكسونومي به عنوان محروم ترين شهرستان هاي استان مي باشند. هم چنين نتايج سطح بندي مناطق نشان مي دهد كه: الگوي حاكم بر ساختار فضايي استان همدان، الگوي مركز- پيرامون مي باشد، كه اين مسيله لزوم توجه به برنامه ريزي منطقه اي را ضرورت مي بخشد.

Recognizing the present status of regions in terms of developmental indexes and comparing them with each other is regarded as the first step in regional planning, creating balance and providing social justice. The purpose of this paper is to determine the degree of development and regional inequality in the towns of Hamadan province. On the other hand, it also makes an attempt to analyze the regional disparities. The research method is descriptive-analytical. The 39 indexes under investigation are consisted of health-medical, educational, social-cultural, economical, industrial development, underlying and infrastructure indicators. In order to determine the degree of the development of each town, the numerical taxonomy, Morris method along with standardized score were used. For data analyzing SPSS and Excel software were used, and for drawing the map of facilities level for each town Arc GIS 10 was used. The results of three methods revealed that Hamadan was the most developed town and Kaboudar Ahang was the least developed town based on standardized score and Morris technique. Additionally, Famnin was the least developed town based on taxonomy technique. At last, all the towns were classified into three homogeneous groups by using cluster analysis technique. The results of this study revealed that core-periphery pattern governs the spatial structure of this province, which indicates the necessity of paying close attention to regional planning.