طيف بندي و سنجش فضايي آسيب فيزيكي – اجتماعي شهرها در برابر زلزله با بكارگيري تكنيكVIKOR و GIS ؛ مورد شناسي شهر يزد

Classification and Spatial Measurement of Social - Physical damages of the Cities Against Earthquakes by Usjing VIKOR Technique and GIS, Case Study: Yazd City

زلزله در جهان به عنوان يكي از مخرب ترين و تهديدآميزترين عامل انهدام حيات انساني- محيطي مطرح مي باشد. و آسيب هاي ناشي از آن در ابعاد مختلف(فيزيكي، اجتماعي و غيره) متوجه جوامع شهري كه مدرنترين و آسيب پذيرترين شيوه سكونت در جهان است، مي شود. اما اين پديده طبيعي به خودي خود در هر مكاني مي تواند قابليت ايجاد بحران و آسيب را نداشته باشد. بلكه آمادگي و برنامه-ريزي دقيق براي تعيين درجات آسيب، كنترل، كاهش عواقب نامطلوب زلزله مي تواند تعيين كننده درجه بحران آن باشد. در نتيجه شناخت ابعاد اجتماعي و فيزيكي موضوع كه رابطه دوسويه در آسيب ناشي از زلزله دارد ضرورت مي يابد. كه پژوهش مورد نظر با ماهيت "توسعه اي – كاربردي" روش تحقيق "توصيفي- تحليلي" به بررسي موضوع در شهر يزد پرداخته است. و از آنجا كه تنها ابزار انسان جهت تعيين آسيب هاي ناشي از آن اطلاعات موجود و روش هاي كمي- آماري مي باشد؛ اين پژوهش با بهره گيري 30 متغير از شاخص هاي اجتماعي – فيزيكي و استفاده از تكنيك VIKOR و GIS، و همچنين نرم افزارهاي Excel و SPSS به پهنه بندي و ارزيابي آسيب لرزه-اي پرداخته است. كه نتايج مورد نظر نشان مي دهد ميزان VIKOR و به عبارتي مقدار Qi، Si و Ri، در مناطق سه گانه شهر يزد به ترتيب برابر (Qi = 990/0، 001/0، 79/0)، (Si = 775/0، 246/0، 676/0)، (Ri = 184/0، 151/0، 176/0) مي باشد. و براساس شروط مدل VIKOR، منطقه دو در سه گروه R، S و Q در پايين ترين رتبه قرار دارد، در مرحله بعد منطقه سه و در نهايت منطقه يك كمترين آسيب پذيري را در شهر يزد دارا مي باشد.

earthquakes is considered as one of the most destructive and threating factor for demolition of human- environment life in the world and its resulting damages in different dimensions (physical, social and …) affect on the urban societies which are the most modern and volunerable settlement pattern in the world. But this natural phenomenon itself at any place may not have the potential for creating crisis and damage . But the readiness and careful planning for determining the degree of damage, control and decreasing the undesireable consequences of earthquake can determine its crisis degree. Therefore, knowing and recognition of physical and social dimensions of this subject which has a bilateral relationship in the damages resulting from earth quake will be necessary. The considered study with "development - applied" nature and "descriptive - analytical" research method has reviwed this issue in Yazd city and since the only tool of human for determining the resulting damages is the available information and statistical-quantitative methods, therefore this study has evaluated and zoned seismic damages by using 30 variables of social-physical indices and using VIKOR technique and GIS, as well as Excel and SPSS softwares. The results showed that VIKOR value or in other words value of Qi, Si and Ri, in three regions of Yazd are (Qi=990.0, 001.0, 79.0), (Si=775.0, 246.0, 676.0) , (Ri=184.0, 151.0, 176.0) respectively and Based on VIKOR model provisions ,district No. 2 in three groups of R,S and Q is placed at the lowest rank; Then at the next phase, district No.3 and finally No.1 has the least volunerability in Yazd city.