تحليل سطوح مختلف انتقال پذيري مدلهاي انتخاب وسيله )نمونه موردي: سفرهاي با هدف خريد(

Transferability Levels Analysis of Mode Choice Models (Case Study: Shopping Trips)

در سا لهاي اخير برنامه ريزي حمل و نقل، تاكيد بيشتري بر حمايت از رو شهايي داشته كه هزينه مطالعات مربوطه را به حداقل برساند. برخي پژوهشگران استفاده از مدل پرداخت شده در يك شهر را براي بررسي رفتار سفر در شهر ديگر به عنوان يك راهكار، با صرفه جويي در زمان و هزينه مطالعات حمل و نقلي مطرح كردند. گرچه نمي توان انتظار داشت مدل مبدا به طور كامل مشاهدات شهر مقصد را بازسازي كند، ولي بررسي اين فرآيند نيز مي تواند اطلاعات نسبتاً مفيدي را در اختيار قرار دهد. اين مقاله به معرفي انواع و سطوح مختلف انتقال پذيري و نيز ارايه معيارهاي گوناگون انتقال پذيري مدل انتخاب وسيله مي پردازد. براي آشنايي با چال شهاي پژوهشي مربوطه، يك مطالعه موردي با هدف سفر خريد در مقياس واقعي )انتقال مدل انتخاب وسيله تهران به قزوين( در چهار سطح انتقال پذيري مورد مطالعه قرار م يگيرد. سفرهاي با هدف خريد در ساعت اوج صبح با ساختار مدل لوجيت چندجمله اي و سه شيوه سواري شخصي، تاكسي و اتوبوس براي انجام سفر در نظر گرفته شده است. جهت ايجاد زمينه مناسب براي مقايسه نتايج، مدل انتخاب وسيله قزوين با ساختار مشابه مدل تهران پرداخت شد. مدل در سطوح اول، دوم و سوم )به غير از متغير محدوده طرح ترافيك( انتقال پذير ولي در سطح چهارم )دقي قترين سطح( انتقا لنا پذير تشخيص داده شد. آماري آزمون انتقال در اين سطح، عدم برابري ضرايب متغيرهاي دو مدل را نشان مي دهد. نتايج مبتني بر شاخص انتقال، استفاده از مدل تهران براي قزوين را نامناسب و تا حدودي گمراه كننده مي داند، به شكلي كه حتي برازش كمتري نسبت به مدل سهم بازار داشته است. همچنين بررسي معيارهاي خطاي نسبي، حاكي از اختلاف ميان سه مهاي مشاهده شده و پي شبيني شده توسط مدل انتقال يافته است. دلايل مختلفي همچون متفاوت بودن شرايط اقتصادي، اجتماعي و ترافيكي و نيز متاثر بودن سفرهاي خريد از شرايط جغرافيايي و عادات فرهنگي مي تواند باعث اين امر باشد.

Recently, transportation planning has emphasized on methods that minimize costs of studies. Some researchers have introduced application of a model calibrated based on the data of city A, to a different city B. Although, one cannot expect perfect applicant of observations in the new city B, model transferability analysis can provide useful see sight. This paper introduces different forms and levels of transferability and also measures of transferability of mode choice models. A shopping trip in real scale at four levels of transferability is studied (transferring Tehran mode choice model to Qazvin). Morning peak shopping trips with three modes; private car, taxi and bus are studied, employing multinomial logit model. In order to set the ground for meaningful comparison of results, Tehran model structure was calibrated using Qazvin data. The model was discerned transferable at first, second and third level (except the variable of Central Business District) but not in fourth level. Transferability test statistics show inequality of variable coefficients for the two models at this level. Transfer Index analysis results the inappropriate of Tehran model applied for Qazvin due to lower goodness of fit measures. Moreover, relative error measures indicate relatively large difference between observed and predicted shares of different modes. Different social, economic and traffic condition and the effect of geographic terms and cultural manners on shopping trips would be part of reasons.