تاثير فرهنگ و ادب ايراني در ادب عربي؛ مطالعه مورد پژوهانه (امثال مولّد)

The influence of Persian Culture and Literature on Arabic Literature Case Study: Amthal-Moulad

هدف اين مقاله نشان دادن تاثير حكمت‌هاي خسرواني و انديشه‌هاي ايرانشهري در ادب عربي است. با آنكه اين سخن جديد نمي‌نمايد، موضوع از زاويه جديدي مطالعه شده كه تا به حال به آن پرداخته نشده است. اين مقاله مدعي است علاوه بر حضور گسترده حكمت‌هاي ايراني در ادب عربي، بخش اعظم بيش از هزار مثل مولّدي (غير عربي) كه در منابع عربي وجود دارد، ايراني است. لذا پس از ترسيم زمينه‌هاي تاريخي براي انتقال اين اندرزها به ادب عربي، با معرفي ده ها نمونه از اين امثال كه در ايراني بودن آنها ترديدي وجود ندارد، راه را براي پژوهش‌هاي بعدي هموار كرده‌ايم. به علاوه، براي آنكه تاثير ادب و فرهنگ ايراني را در ادب عربي نشان داده باشيم، مضامين مشابه آنها را در ادب فارسي و عربي نقل كرده ، به امثال و حكم دهخدا ارجاع داده ايم. در مواردي نيز به نقد شرح و تحليل برخي متون ادب فارسي پرداخته ايم تا نشان دهيم تاثير انديشه هاي ايراني در ادب عربي بيش از آن است كه امروز بر اذهان محققان حاكم است و حق فرهنگ و ادب ايران نه تنها از سوي محققان عرب كه از سوي انديشمندان ايراني هم، چنانكه بايد شناخته نشده است.

The objective of the present article is to show the influence of Khosravani Wisdom and Iranshahri’s thoughts on Arabic Literature. The subject does not seem new. What is new is our approach to it. The article claims that in addition to bold traces of Persian wisdoms in Arabic Literature, most part of more than a thousand proverbs available in Arabic literature are of Persian origin. We have first introduced historical background facilitating the way to transfer of the proverbs into Arabic literature, and then we have traced back lots of Arabic proverbs to their roots to make sure of their origins. In addition, we have also referred to Dehkhoda’s Amthal-o-Hekam for common contents of Persian and Arabic proverbs. In some cases we have carried out critical study and analysis of some Persian literary texts, resulting to the fact that the influence of Persian wisdoms and thoughts on Arabic literature goes beyond the imaginations of not only the contemporary Arab scholars but also the Persian scholars.