عصبيت ابن‌خلدون و سرمايه اجتماعي؛ تحليلي بر ثبات سياسي

Ibn Khaldun‘s “Loyalty” (Asabiyah) and Social Capital; an Analysis of Political Stability

بحث در باب ثبات سياسي و نظم اجتماعي و بالعكس انحطاط و زوال، يكي از بحث‌هاي محوري در انديشه سياسي و اجتماعي است. سده‌ها قبل، يكي از انديشمندان اسلامي، ابن‌خلدون با رويكردي نوين، با نظريه‌پردازي در حيطه مفهوم عصبيت، به كالبدشكافي نظم و ثبات سياسي پرداخته و مفهوم‌سازي جديدي در حيطه آن صورت داده است. امروزه نيز تحليل نظم و ثبات سياسي- اجتماعي حول مفهوم سرمايه اجتماعي، نگرشي خاص را ميان پژوهشگران گسترش داده و نظريه‌پردازي‌هاي مختلفي را مترتب شده است. هدف مقاله حاضر، تبيين ضرورت بازنگري و شناخت انديشه متفكر بزرگ اسلامي، ابن‌خلدون و كاربردهاي كنوني آن است؛ زيرا عقيده بر اين است كه بسياري از جنبه‌هاي انديشه او همراه با اصلاح و جرح و تعديل، قابل انطباق و بهره‌گيري براي شرايط اجتماعي نوين است و به نظر مي‌رسد رسيدن به اين خواسته از راه مطالعه تطبيقي ميان جنبه‌اي از انديشه او و يكي از مفاهيم عصر جديد به عنوان راه حل بسياري از معضلات، امكان‌پذير باشد. هدف اين است كه با تحليل محتواي انديشه ابن‌خلدون در باب عصبيت و مقايسه آن با مفهوم سرمايه اجتماعي، پرتويي نو بر انديشه او به منظور قابل فهم ساختن هر چه بيشتر آن براي مردمان اين روزگار و حل معضلات جوامع كنوني تابانده شود. يافته‌ها و نتايج مقاله نشان مي‌دهد كه انديشه اجتماعي- سياسي ابن‌خلدون مي‌تواند در پرتو مفاهيم مدرن بازخواني شده و امكانات نظري- تحليلي مناسبي براي تبيين سرمايه‌هاي اجتماعي به دست دهد.

Political stability and social order and, vice versa social decline and decay, are in the center of political and social thought. Centuries ago, an Islamic thinker, Ibn Khaldun discussed social order and political stability and gave a theory in regard of Loyalty (Asabiyah). Nowadays, the debates on social order and political stability have focused on the concept of “social capital”, and specific attitudes have developed among researchers. The aim of this paper is content analysis of Ibn Khaldun thought about Asabiyah, by comparing it with the concept of social capital; claiming that this can be done by a comparative study between new and traditional concepts. In this method we can throw a new light on the thinker’s thought in order to reload his thought for contemporary era and solving some of problems of current society.