نگره‌اي جديد درباره انسجام متنيِ سوره‌هاي قرآن كريم

A New Approach to the Study of the Textual Cohesion of the Surahs of ‎the Holy Quran

چگونگي چينش آيات در كنار يكديگر از ديرباز مورد توجّه دانشمندان اسلامي در اعصار مختلف ‏بوده است. دانشمندانِ نخستين از «نظم» و «مناسبت» ميان آيات سخن مي‌گفتند و دانشمندان سده ‏حاضر از «سوره به منزله يك كليت واحد» و «وحدت موضوعي سوره‌ها». در اين مقاله ضمن ‏مروري سريع بر اين تلاش‌ها، به نظريات جديد در حوزه زبان‌شناسي در زمينه تحليل متن اشاره ‏شده و ضمن بيان مبانيِ نظري آنها، سعي در يافتن الگويي براي تحليل چينش آيات در سوره‌هاي ‏قرآن كريم با عنايت به كاركرد اصلي اين كتاب آسماني كه هدايت و تذكر است، گرديده. در اين ‏راستا با استفاده از نظريات انسجام و خصوصاً پيوند، «الگوي بازگشتي» براي توصيف چگونگي ‏چينش آيات درون يك سوره پيشنهاد و در رابطه با يكي از سوره‌ها آزمون گرديده است.‏

The arrangement of the verses in each Surah of the Holy Quran was an issue ‎of inquiry among ‎Islamic scholars in different ages of Islamic period. The ‎first scholars spoke of "Nazm" and ‎‎"Munasaba" and the recent ones ‎introduced the ideas of "the Surah as unity" and "the thematic ‎unity of the ‎Surahs". In this article after a quick look at these attempts, some of thenew ‎theories ‎of text analysis and their theoretical bases have been mentioned and ‎their potential of explaining ‎of arrangement of the verses has been ‎examined, considering that the main function of the Holy ‎Quran is guidance ‎and remembrance. Applying "cohesion theory" and "relevance theory", "the ‎‎referential model" is proposed for description of the arrangement of the ‎verses in a Surah and is ‎examined in a long Surah‎.