اثر رژيم‌هاي مختلف آبياري و انواع خاكپوش بر خصوصيات رويشي و ميزان اسانس نعنا فلفلي (Mentha piperita L.)

Effect of different irrigation levels and mulch application on growth parameters and essential oil content of peppermint (Mentha piperita L.)

به‌منظور اثر رژيم‌هاي مختلف آبياري و انواع خاكپوش بر شاخص‌هاي فيزيولوژيك و ميزان اسانس گياه دارويي نعنا فلفلي (Mentha piperita L.) در سال 1389 در مزرعه‌ي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد آزمايشي به‌صورت فاكتوريل با طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار اجرا گرديد. تيمارها شامل سه سطح آبياري (100، 80 و 60 درصد نياز آبي محاسبه شده از تشت تبخير كلاس A) و دو نوع خاكپوش (پلاستيك سياه، خرده چوب) و شاهد بدون پوشش بودند. نتايج حاصل نشان داد كه اثر آبياري بر وزن تر و خشك، سطح برگ و محتواي آب نسبي برگ و عملكرد اسانس معني‌دار بود. اثر خاكپوش بر فاصله ميان‌گره‌ها، تعداد شاخه، وزن تر و خشك، سطح برگ و عملكرد اسانس معني‌دار بود. اثر متقابل آبياري و خاكپوش بر فاصله ميان‌گره، وزن تر و خشك، و سطح برگ معني‌دار بود. نتايج اين تحقيق نشان داد كه بالاترين عملكرد وزن خشك بوته (35/38 گرم) و بالاترين عملكرد اسانس (83/82 ليتر در هكتار) در تيمار سطح اول آبياري به همراه كاربرد خاكپوش خرده چوب بدست آمد. همچنين بين تيمار سطح اول آبياري به همراه خاكپوش خرده چوب با تيمار سطح سوم آبياري و خاكپوش خرده چوب اختلاف معني‌داري وجود نداشت. كمترين عملكرد وزن خشك (87/14 گرم) و كمترين عملكرد اسانس (57/29 ليتر در هكتار) با تيمار سطح سوم آبياري و بدون پوشش بدست آمد. همچنين بهترين تيمار در كاهش اثر تنش ناشي از كم آبياري، خاكپوش خرده چوب بوده است. به‌طور كلي نتايج اين آزمايش نشان داد كه استفاده از خرده چوب به‌عنوان خاكپوش و آبياري به ميزان 60% نياز آبي، بالاترين شاخص بهره‌وري آب در توليد نعنا فلفلي را در شرايط اقليمي منطقه محل اجراي آزمايش دارا مي‌باشد.

In order to study the effects of different irrigation regimes and mulch types on growth parameters and essential oil content of peppermint (Mentha piperita L.), this experiment was performed in research field of Agricultural College of Ferdowsi University of Mashhad during 2010. The experimental design was factorial in a randomized complete blocks design with four replications. Treatments included three irrigation levels (100, 80 and 60 percent of water requirements calculated by evaporation pan class A) and two mulch types (black plastic and wood chips) in comparison to control. Results showed that the effect of irrigation on fresh weight, dry weight, leaf relative water content, leaf area and essential oil yield was significant (p < 0.05). The effect of mulch on fresh weight, dry weight, leaf area, inter-node distance, number of branch and essential oil yield was significant (p < 0.05). Interaction between irrigation and mulch on inter-node distance, fresh weight, dry weight and leaf area was significant (p < 0.05). This study showed the highest dry weight yield per plant (38.35 g) and the highest essential oil yield (82.83 L.ha-1) on the first level of irrigation with the use of wood chips mulch. Also, there was no significant difference between the first level of irrigation and mulch wood chips with the third level of irrigation and mulch wood chips. The lowest dry matter yield (14.87 g) and the lowest essential oil yield (29.57 L.ha-1) were obtained at third level of irrigation and without mulch. In addition, wood chips was identified as the best treatment to reduce the stress caused by deficit irrigation. In conclusion, results showed that the use of wood chips as mulch and 60 % of irrigation water requirement resulted to the highest water productivity in Peppermint production.