تاثير تاريخ كاشت و تراكم بر خصوصيات مورفولوژيك و عملكرد مرزه تابستانه (Satureja hortensis L.)

Effects of sowing date and plant density on morphological characteristics and yield of Summer savory (Satureja hortensis L.)

مرزه با نام علمي (Satureja hortensis L.) گياهي علفي و يكساله از خانواده Labiatae بومي جنوب اروپا، آناتولي، قفقاز، عراق و غرب ايران بوده و امروزه در اغلب دنيا كشت مي‌گردد. به‌منظور بررسي اثر تاريخ كاشت و تراكم بر صفات مورفولوژيك مرزه (Satureja hortensis L.)، آزمايشي به‌صورت طرح اسپليت‌پلات در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تاريخ كاشت (22 فروردين، 2 و 13 ارديبهشت) به‌عنوان عامل اصلي و سه تراكم (35 × 15، 35 × 25، 35 × 35 سانتي‌متر) به‌عنوان عامل فرعي در سه تكرار در سال 89 در دانشگاه كشاورزي ساري انجام شد. گياهان در مرحله گلدهي كامل بررسي شدند. اثر تاريخ كاشت و تراكم بر اغلب صفات مورفولوژيك مرزه معني‌دار شد. نتايج مقايسه ميانگين‌ تاريخ كاشت نشان داد كه تاريخ كاشت اول بيشترين ارتفاع گياه (3/52 سانتي‌متر)، قطر ساقه (8/8 ميلي‌متر)، تعداد گره (81/17)، تعداد ساقه فرعي (22/23)، قطر ريشه (12/9 ميلي‌متر) و وزن خشك ريشه (76/2 گرم بر بوته) بود. تاخير در تاريخ كاشت به‌طور معني‌داري باعث افزايش وزن خشك اندام هوايي شد. به‌طوري كه بيشترين مقدار آن (1/3023 و 9/2663 كيلوگرم در هكتار) از تاريخ‌هاي كاشت سوم و دوم بدست آمد. نتايج مقايسه ميانگين‌ تراكم‌ها نشان داد كه تراكم سوم (كمترين تراكم) بيشترين قطر ريشه (33/9 ميلي‌متر) و وزن خشك ريشه (56/2 گرم بر بوته) را داشت. به‌علاوه اينكه تراكم‌هاي سوم و دوم بيشترين ارتفاع گياه (03/53 و 09/51 سانتي‌متر)، قطر ساقه (92/7 و 4/7 ميلي‌متر)، تعداد گره (06/17 و 32/16) و تعداد ساقه فرعي (94/21 و 79/21) بود. اثر تراكم بر وزن خشك اندام هوايي معني‌دار نشد. البته نتايج بدست‌آمده نشان داد كه خصوصيات مورفولوژيك مرزه كه اغلب از اجزاي عملكرد پيكر رويشي محسوب مي‌شوند، تحت تاثير تيمارهاي زراعي قرار داشته و با مديريت صحيح مي‌توان عملكرد رويشي را افزايش داد.

Summer savory (Satureja hortensis L., Lamiaceae) is a well known medicinal and aromatic plant, native to Southern Europe, Anatolia, Caucasus, Iraq and western Iran, but nowadays it is cultivated worldwide. In order to evaluate the effect of sowing date and plant density on the yield and morphological characteristics of Satureja hortensis L. a field experiment was conducted in Sary Agricultural University using split-plot design based on randomized complete blocks with three replications during 2010. Main factors were three sowing dates (11 April, 22 April and 3 May) and sub factors were three plant density (15×35, 25×35 and 35×35cm). The species were investigated at full flowering stage. Sowing date and plant density had significant effects on most of the morphological characteristics. According to the results of mean comparison, the highest plant height (52.3 cm), lateral shoot (23.22 N/P), number of nod (17.81), shoot diameter (8.8 mm), root diameter (9.12 mm) and dry weight of root (2.76 g/p) were recorded for first sowing date. Delay in sowing time increased the dry shoot yield significantly as the highest dry shoot yield (3023.1 and 2663.9 kg/ha) was obtained at third and second sowing time. The result of mean comparison showed that the highest root diameter (9.33mm) and dry weight of root (2.56 g/p) were recorded for third density. In addition, the highest plant height (53.03 and 51.09 cm), lateral stem (21.94 and 21.79 N/P), number of nod (17.06 and 16.32) and shoot diameter (7.92 and 7.4 mm) were obtained at third and second densities. Plant density had no significant effect on dry shoot yield. The obtained results showed that morphological characteristics of Satureja hortensis were affected by agronomic treatments and growth performance may be enhanced by proper management.