بررسي فلاونوليگنان‌ها در اندام‌هاي مختلف گياه خارمريم (Silybum marianum (L.) Gaertn) در منطقه گرگان

An investigation on flavonolignans in different organs of Silybium marianum L. in Gorgan region

خارمريم با نام علمي Silybum marianum (L.) Gaertn گياهي يك يا دو ساله از خانواده كاسني است كه در صنايع داروسازي اهميت فراوان دارد. تركيب‌هاي موثره اين گياه گروهي از فلاونوليگنان‌ها شامل سيلي‌بين، ايزوسيلي‌بين، سيلي‌كريستين، سيلي‌ديانين و تاكسي‌فولين بوده كه مجموعاً به‌عنوان سيلي‌مارين شناخته مي‌شوند. اين گياه در درمان انواع بيماريهاي قلبي و عروقي، ديابت، چربي خون، بيماريهاي كبدي (زردي، سيروز و آماس كبدي) و بيماريهاي كيسه صفرا و ... موثر است. در اين تحقيق اندام‌هاي مختلف گياه خارمريم شامل برگ جوان، برگ مسن، ساقه، ريشه، گل‌آذين و بذر در طي ماه‌هاي مختلف در منطقه گرگان به‌طور جداگانه جمع‌آوري و ميزان فلاونوييد كل، سيلي‌مارين و اجزاي تشكيل‌دهنده سيلي‌مارين به روش HPLC اندازه‌گيري شد. نتايج بدست‌آمده نشان داد كه بيشترين مقدار فلاونوييد كل در بذر و گل‌آذين و پس از آن در ساقه‌هاي گياه وجود دارد. همچنين اين نتايج نشان داد كه اثر زمان بر ميزان فلاونوييد و نيز اثر متقابل دو عامل ماه برداشت و نوع اندام در گياه خارمريم بر ميزان فلاونوييدهاي اين گياه معني‌دار است. داده‌هاي حاصل از آناليز دستگاه HPLC نشان داد كه نوع تركيب‌هاي سازنده سيلي‌مارين در نمونه‌هاي مورد بررسي مشابه بوده و اختلاف اساسي آنها در مقدار فلاونوليگنان‌هاي سازنده آنهاست. در بين تركيب‌هاي سازنده سيلي‌مارين، مقدار سيلي‌ديانين در ساقه‌هاي گياه بيشتر بوده، در صورتي‌كه مقدار ساير اجزا در بذر بيشتر بود. در مجموع نتايج حاضر نشان مي‌دهد كه گرگان منطقه مناسبي براي كشت گياه خارمريم بوده و با توجه به اينكه ساقه گياه نيز حاوي مقادير قابل توجهي از سيلي‌مارين است مي‌تواند به‌عنوان منبع مناسب در توليد ماده دارويي مورد توجه قرار گيرد.

Silybum marianum L. is an annual or biannual herbaceous species from Asteraceae which is important in medicinal industry. The main components of this species are various flavonolignans consisting of silibinin, isosilibinin, silychristin, silydianin and taxifolin that are known as silymarin. This species is used in treatment of heart diseases, diabetes, blood cholesterol, liver diseases (jaundice, cirrhosis and hepatitis), and gallbladder disease. In this research, different organs of Silybum marianum (young and old leaves, stem, root, inflorescence and seeds) were separately collected during the different months in the Gorgan region and then total flavonoid, silymarin content, and the amount of silymarin components were measured by HPLC method. Our results showed that the highest amounts of total flavonoid were observed in the seed and inflorescence samples and then in the stem samples. Meanwhile the effect of time on flavonoid content and also the effect of sampling month and organ factors on flavonoid content were significant. Data from the HPLC analyses revealed that the silymarin compositions, observed in this study, were similar and the main difference among samples was the amount of silymarin composition. The highest amount of silydianin was observed in the stem sample; however the amount of other components were higher in the seed sample. According to the results, Gorgan is a suitable region for the cultivation of Silybium marinum and since the stem of this species contain significant amounts of silymarin, it could be considered as an optimal source of the production of pharmaceutical substances.