تاثير تنش خشكي و كود زيستي بر عملكرد گل، رنگريزه‌هاي فتوسنتزي و محتوي پرولين گياه دارويي هميشه‌بهار (Calendula officinalis L.)

Effect of drought stress and bio-fertilizer on flower yield, photosynthesis pigments and proline content of Marigold (Calendula officinalis L.)

به‌منظور بررسي تاثير تنش خشكي و نيتروكسين بر عملكردگل، اجزا عملكرد، رنگريزه‌هاي فتوسنتزي و ميزان پرولين گياه دارويي هميشه‌بهار (Calendula officinalis L.)، مطالعه‌اي در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه شاهد واقع در 30 كيلومتري جنوب تهران انجام شد. اين آزمايش به‌صورت اسپليت‌پلات در قالب طرح پايه بلوك‏هاي كامل تصادفي در 3 تكرار و در سال زراعي 90-89 اجرا گرديد. فاكتورهاي آزمايش شامل خشكي به‌عنوان فاكتور اصلي (1- پتانسيل رطوبت خاك 5/0 اتمسفر به‌عنوان شاهد و ظرفيت زراعي (FC)، 2- پتانسيل 5/3 اتمسفر به‌عنوان تنش ملايم، 3- پتانسيل 5/6 اتمسفر به‌عنوان تنش نسبتاً شديد و 4- پتانسيل 10 اتمسفر به‌عنوان تنش شديد) از مرحله 4 برگي و كاربرد كود زيستي نيتروژن به‌عنوان فاكتور فرعي (1- شاهد (بدون اعمال تيمار)، 2- اختلاط دو ليتر در هكتار كود زيستي نيتروژنه همراه با آب آبياري و 3- تلقيح دو ليتر در هكتار كود زيستي نيتروژنه به‌صورت بذرمال) در نظر گرفته شدند. نتايج نشان داد كه خشكي، كاربرد كود زيستي و اثر برهمكنش آنها بر ارتفاع بوته، عملكرد گل، محتوي رنگريزه‌هاي فتوسنتزي، محتوي پرولين و درصد عصاره گل تاثير معني‌داري (p ? 0.01) داشت. به‌طوري كه بيشترين عملكرد گل (46/574 كيلوگرم در هكتار) و ميزان عصاره (79/22%) در شرايط پتانسيل رطوبت خاك 5/0 اتمسفر حاصل شد. همچنين بيشترين ارتفاع بوته (11/27 سانتي‌متر) و محتوي رنگريزه‌هاي فتوسنتزي (59/17) نيز در تنش ملايم (5/3 اتمسفر) حاصل شد و محتوي پرولين در تيمار آبياري مطلوب (ظرفيت مزرعه)، 47% كمتر از خشكي نسبتاً شديد (5/6 اتمسفر) بود. براساس نتايج، بيشترين ارتفاع بوته، عملكرد گل، محتوي پرولين و مقدار عصاره گل از كاربرد كود زيستي به‌صورت بذرمال حاصل شد. به‌طور كلي نتايج نشان داد كه گياه دارويي هميشه‌بهار مي‌تواند همگام با كاربرد 2 ليتر كود زيستي نيتروكسين به‌صورت بذرمال سطوح نسبتاً شديد خشكي (5/6 اتمسفر) را تحمل نمايد.

To investigate the effect of drought stress and bio-fertilizer (nitrogen) on flower yield, yield components, photosynthesis pigments and proline content of Calendula (Calendula officinalis L.), a study was performed at Shahed University Agricultural Research Station, located 30 km south of Tehran. A split-plot experiment was conducted in randomized complete block design (RCBD) with three replications in cropping years of 2010-2011. Drought, as the main factor, included soil water potential (SWP) of 0.5 atm and equal to field capacity (FC) as control, SWP of 3.5 atm as moderate stress, SWP of 6.5 atm as relatively sever stress, and SWP of 10 atm as severe stress and was applied to the four-leaf stage. Application of bio-fertilizer (nitrogen) as sub factor including control, 2 liters/ha bio fertilizer (nitrogen) with water irrigation and inoculation of 2 liters/ha bio-fertilizer (nitrogen) with seed treatment), were considered in subplots. Results showed that drought, application of bio fertilizer (nitrogen) and its interaction had a significant effect (P?0.01) on plant height, flower yield, photosynthesis pigment content, proline content, and flower extract percentage. The highest flower yield (574.46 kg.ha-1) and yield of flower extract (22.79 %) were obtained at a soil water potential (SWP) of 0.5atm (FC). Also, the highest plant height (27.11cm) and photosynthesis pigment contents (17.59 mg/g) were obtained under moderate stress (SWP of 3.5atm). Proline content under optimum irrigation (SWP of 0.5atm or FC) was 47 % lower than that of relatively severe stress (SWP of 6.5atm). Based on the results, the highest plant height, flower yield, proline content and yield of flower extract were obtained from inoculation of bio-fertilizer (nitrogen) with seed treatment. In generall, results showed that calendula along with application of two liters/ha bio-fertilizer (nitrogen) with seed inoculation can tolerate relatively severe levels of drought (SWP of 6.5 atm).