بررسي مزيت نسبي و تاثير سياست‏هاي حمايتي بر توليد انار در استان فارس

Investigating comparative advantage and supporting policies of pomegranate in Fars, Iran

توليد هر محصول در كشور بهتر است علاوه بر سودآوري براي توليدكنندگان آن، براي كشور نيز داراي سودآوري باشد. به عبارت ديگر هزينه‌يي كه در كشور صرف توليد يك محصول مي‌شود بايد كم‌تر از درآمد حاصل از صادرات يا هزينه‌ي صرف‌شده براي واردات آن باشد. اگر چونين باشد كشور داراي سودآوري اجتماعي و مزيت نسبي در اين كالا است. با توجه به پتانسيل بالقوه و بالفعل كشور در توليد محصولات باغي، لزوم برنامه‌ريزي مناسب براي توليد و صادرات اين محصولات بسيار ضروري به نظر مي‌رسد. مطالعات مزيت نسبي و شاخص‏هاي حمايتي به‌خوبي مي‌تواند شرايط را براي برنامه‏ريزي آينده در خصوص صادرات و حمايت‏ها مشخص نمايد. در اين مطالعه از روش ماتريس تحليل سياستي (PAM) و شاخص هزينه‌ي منابع داخلي (DRC) براي محاسبه‌ي مزيت نسبي توليد انار در استان فارس استفاده شده است. محدوده‌ي زماني تحقيق مورد نظر سال زراعي 87-86 و شهرستان‏هاي منتخب شيراز، نيريز و ارسنجان در استان فارس بود. براي بررسي سياست‏هاي حمايتي از اين محصول از شاخص‏هاي محاسباتي ماتريس تحليل سياستي بهره گرفته شده است. شاخص DRC مقدار 42/0 را براي انار نشان مي‌دهد كه حاكي از مزيت نسبي قوي اين محصول است. شاخص NPC ، 49/0 محاسبه شده است كه نشان مي‌دهد سياست‏هاي داخلي، درآمد كشاورزان را نسبت به درآمد آن‌ها بر پايه‌ي قيمت‏هاي جهاني كاهش داده است، سياست‏ها به ضرر توليد اين محصول بوده است، و دولت از در‌آمد توليدكننده ماليات غيرمستقيم گرفته است. شاخص NPI اثر سياست‏هاي دولت را در زمينه‌ي نهاده‌ها نشان مي‌دهد. اين مقدار براي انار در استان فارس 44/0 است كه نشان مي‌دهد كه بر اساس سياست‏هاي داخلي، دولت به نهاده‌ها يارانه پرداخت نموده است. شاخص EPC يا ضريب حمايت موثر برآيند سياست‏هاي داخلي در دو زمينه‌ي درآمدي و نهاده‌يي را نشان مي‌دهد. مقدار EPC براي انار در استان فارس 49/0 است كه حكايت از حمايت نكردن دولت به طور كلي در زمينه‌ي درآمدي و نهاده‌يي از اين محصول دارد. به دليل مزيت نسبي و قدرت رقابت‏پذيري مناسب محصول، توسعه‌ي كشت انار در استان فارس توصيه مي‌شود، اما پيش از آن توجه به بازاريابي محصول در بازارهاي خارج از كشور و معرفي آن به بازارهاي خارجي مي‌تواند تضمين كننده‌ي موفقيت اين توصيه باشد.

Production of any commodity should be profitable not only for producers but also for the country as a whole. In other words, production cost of a commodity should be less than income earned from its export or cost of import of that commodity. If these conditions fulfilled, one can say that the country enjoys social profitability and comparative advantage in production of commodity under consideration. As Iran has production and export potential in horticulture products, planning for production and export of these commodities are very important. This study used Policy Analyses Matrix (PAM) and Domestic Resource Cost (DRC) for calculating the comparative advantage of pomegranate in Fars province and PAM indices were used in order to investigate supporting policies. Amount of DRC index for pomegranate is 0.42 that demonstrates a strong comparative advantage for this product. Nominal Protection Coefficient (NPC) index is 0.49 that indicates domestic policies have reduced farmerʹs income to the level which is less than international prices. Furthermore, these policies are against production of this commodity and government receives implicit tax from producers. Nominal Protection Coefficient of Input (NPCI) index shows the effect of government policies on input prices. This index is 0.44 for Fars pomegranate that shows government pay input subsidy to the farmers. Effective Protection Coefficient (EPC) index is an index which shows the outcome of government policies regarding both input used by the farmers and farmersʹ income. This index is 0.49 for Fars pomegranate that indicates government does not support this product as far as input used by the farmers and their income is concerned.