پهنه بندي اقليمي خراسان رضوي با استفاده از روش‌هاي آماري چند متغيره

Climatic Regionalization using multivariate statistical methods, Case study: Khorasan Razavi province

شناخت اقليم هر منطقه از مهم ترين عوامل برنامه ريزي محيطي است. با توجه به گستردگي و تنوع اقليمي استان خراسان رضوي، ضروري است تا نواحي هم توان اقليمي و عناصر اصلي آن با استفاده از روش هاي آماري چند متغيره شناسايي گردد. در اين راستا جهت پهنه‌بندي اقليمي منطقه مورد مطالعه، 20 عنصر اقليمي از 14 ايستگاه همديد در داخل و خارج از استان در دوره آماري 2005-1986 انتخاب گرديد و با استفاده از روش ميانيابي كريجينگ در محيط سامانه اطلاعات جغرافيايي داده هاي نقطه اي به ياخته هاي با ابعاد 15?15 كيلومتر تعميم داده شد و آرايه اي به ابعاد20?521 تشكيل شد. آرايه مذكور مبناي تحليل هاي آماري چند متغيره قرار گرفت. نتايج تحليل عاملي بر روي اين داده ها نشان داد كه اقليم استان حاصل تعامل 4 عامل اصلي است كه 92 درصد وضعيت اقليمي استان را تبيين مي كند. اين عوامل به ترتيب اهميت عبارتند از: عوامل گرمايي، رطوبتي، فشار و باد. پراكنش مكاني اين عوامل نشان مي دهد كه عامل گرمايي بيشتر در جنوب و حاشيه شرقي و غربي استان تاثير گذار است. قلمرو حاكميت عامل دوم در نيمه شمالي استان است. پراكنش مكاني عامل سوم عمدتاً در شمال غرب حكمفرماست و بالاخره عامل چهارم در منتهي اليه شمال و جنوب منطقه مورد مطالعه، پديده غالب اقليمي است. در نهايت به منظور تفكيك مكاني نواحي اقليمي استان، يك تحليل خوشه اي پايگاني به روش ادغام وارد بر روي نمرات عاملي نقاط گره گاهي اعمال گرديد و پنج ناحيه همگن اقليمي در هشت پهنه جغرافيايي به شرح زير مشخص گرديد: 1) اقليم گرم و خشك 2) اقليم نيمه خشك 3 گرم) اقليم نيمه خشك سرد 4) اقليم معتدل كوهستاني 5) اقليم معتدل دشت مشهد