سلسله مراتب و ارتباط فضايي محوطه هاي اشكاني دشت سيستان

Hierarchical System and Spatial Distribution of Parthian Sites in the Sistan Plain

سيستان يكي از مناطق بسيار مهم دوره اشكاني در باستان شناسي ايران به شمار مي رود. اين منطقه در تاريخ سياسي و فرهنگي دوره مذكور به لحاظ حاكميت يوناني هاي باختر، ورود سكاها، حضور خاندان پرقدرت سورن پهلو و محل وقوع داستان هاي حماسي و پهلواني ايران از شهرت خاصي برخوردار است. شرايط زيست محيطي مطلوب سيستان در دوره اشكاني سبب گرديد كه در اين منطقه شهرها و استقرارهاي فراواني به وجود آيد. چنان كه از مجموع 1662 محوطه شناسايي شده در منطقه، 392 مكان به دوره اشكاني تعلق دارند كه در نيمه شمالي و نيز جنوبي آن كه هم اكنون بيابان است، پراكنده شده اند. در هر يك از دو ناحيه مزبور محوطه هاي وسيعي شناسايي شدند كه بر اساس رتبه بندي مي توان آنها را به عنوان مكان هاي مركزي سيستان در دوره اشكاني به حساب آورد. آثار و شواهد باستان شناسي نشان مي دهد كه سيستان در دوره اشكاني سرزميني بسيار آباد، پرجمعيت و داراي منابع آبي فراواني بوده است كه بر اين اساس، در بخش هاي شمالي و جنوبي آن شهرها و روستاهاي بي شماري ساخته شده است. اين رخداد بنا به شرايط زيست ـ محيطي مناسب (آب فراوان، خاك خوب، هواي معتدل، مرتع، صيد و شكار و تجارت) كه در اين ايام در سيستان جريان داشت، ميسر گرديد.

In Iranian archaeology, Sistan played an important role especially in the Parthian period. This region is well known since it was cross road for Greeksto reach the East, a place for Scythians arrival, the presence of powerful Suren Pahlav clan and the place of epic and heroic tales. During the Parthian era favorable environmental conditions of Sistan caused to arise many of towns and settlements in this region as from the total 1662 archaeological site discovered, 392 of which were assigned to be occupied by Parthians. Evidence of these settlements are scattered in the northern and especially southern half of Sistan which are nowadays remain a depopulated desert. Large Parthian sites were identified in each of the two parts so that we regarded them as the central places according to their ranking in Sistan. During this period of time, Sistan was a prosperous land and it was populated due to the abundance of water resources and suitable arable lands. This paper tries to explore the impact of environmental factors in the Parthian settlement patterns since our archaeological data derived from our fieldwork indicated that there has been a positive correlation between the environment and the sites occupation processes.