بازتاب رياليسم انتقادي روسيّه در ادبيّات فارسي معاصر مطالعه موردي: وكلاي مرافعه اثر ميرزا فتحعلي آخوندزاده

The Reflection of Russian Critical Realism in Modern Persian Literature

در مقاله حاضر ابتدا به اجمال، به ويژگي‌‌هاي مكتب ادبي رياليسم انتقادي پرداخته شده است؛ از جمله اينكه رياليسم انتقادي، پديده‌‌اي مختصّ ادبيّات عصر طلايي روسيّه است و نويسندگان ايراني ـ مانند محمّدعلي جمالزاده، بزرگ علوي، جلال آل‌احمد، ميرزا فتحعلي آخوندزاده ـ تحت تاثير اين مكتب ادبي، آثار جاوداني به مقتضاي زمان خود خلق كردند. سپس به بررسي نمودهاي مكتب رياليسم انتقادي در آثار آخوندزاده و به طور اخصّ در آخرين نمايش‌نامه وي، كمدي وكلاي مرافعه، پرداخته ‌‌شده است. نويسنده در اين كمدي، انتقاد تند و تيز خود را متوجّه دستگاه قضايي دورانش (عصر قاجار) و سازكارهاي رسيدگي به شكايات و مرافعات كرده و با بهره‌‌گيري از ويژگي‌‌هاي رياليسم انتقادي روسيّه و نيز استفاده از دستاوردهاي نويسندگان بزرگ آن كشور، ديدگاه‌‌هايش را درباره مسايل مختلف اجتماعي دوران خويش بيان كرده است.

The present paper would firstly present the characteristics of critical realism in brief. Critical realism is a phenomenon belonging to the golden era of Russian literature. Some Iranian writers such as Mohammad Ali Jamalzade, Bozorg Alavi, Jalal Ale Ahmad and Mirza Fathali Akhondzadeh created their eternal works much impressed by this school. They used a simple language to expound peopleʹs social and cultural problems. Afterward, we would analyze the realization of critical realism in the works of Akhoondzadeh, in particular his comic play "The Attorneys". The writer has pointed his bitter criticism at the judiciary of his time (the Qajar era) and the mechanism of dealing with peopleʹs judicial cases. Considering the ideas of the greatest Russian writers and the Russian critical realism, Akhoondzadeh in his "The Attorneys" has depicted his own picture of the social issues of the time.