تعيين الگوي كشت بهينه و بازار‌گرايي در شرايط عدم قطعيت در بخش ارژن استان فارس؛ كاربرد مدل برنامه‌ريزي تصادفي دو مرحله‌يي

Determination of the optimal cropping pattern and market orientation under climate uncertainty: in Arjan district in Fars Province; application of two-stage stochastic programming

لحاظ كردن ريسك در تصميم‌گيري‌هاي چند مرحله‌يي كشاورزان يعني از فرآيند توليد تا فروش و بازاريابي محصولات مي‌تواند چارچوب بلندمدتي براي محققان و سياست‌گذاران براي مديريت درآمدي كشاورزان به‌ويژه در كشور‌هاي درحال توسعه فراهم نمايد. با اين روي‌كرد، مطالعه‌ي حاضر به بررسي الگوي توليد و به دنبال آن ميزان خودمصرفي و فروش محصولات كشاورزي دشت ارژن استان فارس در شرايط نبود حتميت آب و هوايي پرداخته ‌است. بدين منظور سه مدل برنامه‌ريزي قطعي براي تحليل كوتاه مدت شرايط سال عادي، خشك‌سالي و ترسالي و نيز يك مدل برنامه‌ريزي تصادفي دو مرحله‌يي براي تحليل بلند مدت همه‌ي حالت‌هاي بالا بسط يافت و به كار رفت. نتايج نشان داد كه در كوتاه مدت و در صورت وجود اطلاعات آب و هوايي كامل و درست در زمان تصميم‌گيري، مدل‌هاي برنامه‌ريزي قطعي دامنه‌يي از بازده‌هاي برنامه‌يي را به دست مي‌دهند كه در آن منطقه از حالت خريدار خالص بودن به فروشنده‌ي خالص بودن تغيير وضعيت مي‌دهد. در قياس با مدل‌‌هاي قطعي، مدل برنامه‌ريزي تصادفي دو مرحله‌يي امكاني را ايجاد مي‌كند كه در بلند مدت الگوي كشت منطقه در همه‌ي شرايط آب و هوايي قادر به تامين نياز خودمصرفي منطقه باشد، و نيز مانده‌يي را براي بازار تامين كند.

Considering risk in multi-stage farmer’s decision making from production to marketing process can provide a long-run framework for policy makers and researchers to manage farmer’s income, especially in developing countries. This study investigates the cropping pattern, consumption and net sale of agricultural products in Arjan district, Fars province under climate uncertainty conditions. Hence, three deterministic models for normal, drought and wet conditions and a two-stage stochastic model were used. The results showed that in short term, which proper climate information exists during the decision-making process, deterministic models provide a range of profit which changes the situation of region from net buyer to net seller one. Compared with certain models, two-stage stochastic model offers long term conditions in which the cultivation pattern not only insures regional self-consumption, but also guaranties marketable surplus.