تحليل اثر سياست تعرفه‌ي واردات برنج بر فقر و رفاه اجتماعي نواحي شهري و روستايي ايران

Analysis of increasing rice import tariff on welfare and poverty of the Iranian rural and urban regions

مروري بر ادبيات توسعه‌ي اقتصادي و اجتماعي در ايران دلالت روشني بر ديرينگي فقر دارد. در اين راستا اقداماتي به‌ويژه بعد از انقلاب در قالب برنامه‌هاي پنج ساله‌ي توسعه و با تاكيد بر بازنگري و اصلاح سياست‌‌هاي كشاورزي و غذايي براي كاهش فقر و افزايش رفاه جوامع شهري و روستايي صورت گرفت. در اين ميان محصول برنج اهميت و جايگاه ويژه‌يي در الگوي توليد و سبد مصرفي مردم ايران دارد، بنابراين مطالعه‌ي حاضر تلاش نموده تا با استفاده از يك مدل تعادل فضايي آثار سياست افرايش تعرفه‌ي ‌واردات اين محصول را بر فقر و رفاه اجتماعي در مناطق مختلف ايران و به تفكيك نواحي شهري و روستايي، به صورت كمّي مورد ارزيابي قرار دهد. نتايج نشان داد كه اثر سياست افزايش تعرفه‌ي واردات در مناطق مختلف ايران بسته به شهري و روستايي بودن و خريدار و يا فروشنده‌ي خالص بودن هر منطقه متفاوت است، با اين حال، ايران در حالت كلي يك خريدار خالص برنج است و بنابراين هر گونه افزايشي در سطح تعرفه‌ي واردات بيش از اين كه توليد داخل و مازاد توليد كننده را متاثر نمايد، كاهش ميزان مصرف و رفاه اقشار مصرفي و افزايش فقر را در پي خواهد ‌داشت.

A brief review of Iranian socio-economic literature clearly implicates prolonged poverty. In this regard, a number of measures performed in the framework of five-year development plans by focusing on agricultural and food markets reform for dampening rural and urban poverty, especially in the post-revolution years. Rice has played an important role in production pattern and in consumption basket of Iranian people; hence, this study tries to quantitatively analyze increasing rice import tariffs on rural and urban welfare and poverty by developing a multi market spatial price equilibrium model. Results showed that the effects of such a policy among regions are subject to rural and urban circumstances and their net seller and net buyer position. However, Iran as a whole is a net buyer country. Therefore, any tariff increase deteriorates consumers’ welfare and poverty rather than improving domestic production and producer surplus.