ارزيابي آثار رفاهي و عوامل موثر بر رضايت از برنامه ي خريد توافقي خرما در استان فارس

Welfare effects and farmers satisfaction of dates procurement program in Fars Province

با توجه به اهميت سياست قيمت گذاري خرما در كشور، هدف كلي اين مطالعه شناسا‌يي و بررسي آثار رفاهي و عوامل موثر بر رضايت از برنامه‌ي خريد توافقي خرما در استان فارس است. اطلاعات مورد نياز از طريق تحقيق پيمايشي و تكميل 302 پرسش‌نامه به روش نمونه گيري تصادفي ساده و سري هاي زماني متغيرهاي مورد استفاده از سازمان‌هاي جهاد كشاورزي و تعاون روستايي استان فارس و مركز آمار ايران به دست آمد. براي برآورد مدل عرضه و محاسبه‌ي كشش قيمتي عرضه‌ي خرما از الگوي خودتوضيح با وقفه‌هاي گسترده (ARDL) و براي تعيين عوامل موثر بر ميزان رضايت باغ‌داران از الگوي پروبيت رتبه‌يي استفاده شد. نتايج برآورد الگوي پروبيت رتبه‌يي نشان داد از ميان متغيرهاي مورد استفاده، متغيرهاي سابقه‌ي فعاليت باغ‌دار، سطح سواد و ميزان تحصيلات باغ‌دار و مسافت تا مراكز فروش محصول داراي اثري معنادار بر ميزان رضايت آن‌ها از اجراي برنامه‌ي خريد توافقي خرما است. هم‌چونين نتايج مطالعه‌ي حاضر نشان داد كه اجراي برنامه‌ي خريد توافقي خرما در استان فارس موجب افزايش رفاه توليدكنندگان و كاهش هزينه هاي دولت در رابطه با توليد خرما گرديده است، بنابراين با انجام يك‌سري اصلاحات (مانند اعلام قيمت كف كه هزينه‌هاي توليد را پوشش دهد و پرداخت تفاوت قيمت كف با قيمت بازار) ادامه‌ي اين برنامه توصيه مي شود.

Regarding the importance of dates pricing policy in Iran, the objective of this research was to study the welfare effects of procurement program by middlemen in Fars province. The data were collected from a sample of 302 producers for evaluation of farmersʹ satisfaction through filling up questionnaires. Moreover, time series data were obtained from Fars Agricultural Organization, Statistical Center of Iran and Rural Cooperative Organization in the province. Date supply function was determined by use of ARDL method. Farmerʹs satisfaction was determined by use of Ordered Probit method. Results of estimating the ordered Probit method showed significant effects of producersʹ education, distance to purchase centers and the record of activity on the satisfaction of producers. The results of the study showed that performance of the program caused increase in producersʹ welfare and reduction in government expenditure. Finally, some recommendations were made to improve the procurement program.