آثار منطقه‌گرايي بر توسعه‌ي تجارت محصولات كشاورزي ايران: سازمان همكاري‌هاي اقتصادي (اكو)

Regionalism and Iranʹʹs Agricultural Trade Promotion in Economic Cooperation Organization (ECO)

در جهان امروز كه همكاري‌هاي منطقه‌يي و يك‌پارچگي منطقه‌يي به مثابه تجربه‌يي كوچك از آزادسازي اقتصادي در دستوركار بسياري از دولت ها قرار گرفته است، سازمان همكاري اقتصادي به لحاظ پتانسيل‌هاي اقتصادي و منابع غني و سرشار مهم‌ترين سازمان همكاري در منطقه محسوب مي‌شود، كه ايران نيز عضو آن است. بررسي وضعيت اقتصادي كشورهاي عضو نشان مي‌دهد كه بخش كشاورزي سهم عمده‌يي در توليد ناخالص داخلي و درآمدهاي صادراتي آن‌ها دارد و نسبت قابل توجهي از جمعيت فعال اين كشورها در بخش كشاورزي اشتغال دارند. بنابراين، اين بخش به‌ويژه تجارت خارجي آن از اهميت كليدي برخوردار است و مي‌تواند نقش تعيين كننده‌يي در تعيين جهت و موقعيت كلي توسعه‌ي اقتصادي اعضا داشته باشد. بنابراين در مطالعه‌ي حاضر تعيين دستاوردهاي تجاري تشكيل اين سازمان منطقه‌يي بر تجارت دو جانبه‌ي ايران با كشورهاي عضو در مقايسه با ساير كشورهاي جهان در بخش كشاورزي هدف اصلي است. بر اساس نتايج به‌دست آمده عضويت ايران در اكو بر صادرات و واردات محصولات كشاورزي طي دوره‌ي مورد بررسي اثر مثبت داشته و به عبارت ديگر روابط تجاري ايران با ساير كشورهاي عضو در بخش كشاورزي توسعه يافته است. البته ضرايب برآورد شده اثر منطقه‌گرايي بر صادرات كشاورزي ايران را بيش از اثر بر واردات نشان مي‌دهد. بدين معني كه عضويت ايران در سازمان همكاري اقتصادي در خصوص تجارت كشاورزي به نفع ايران بوده است. بنابراين به‌نظر مي‌رسد به‌ويژه با توجه به ايجاد موافقت‌نامه‌ي تجاري اكو (اكوتا) تدوين راه‌كارهاي مناسب و عملي مي‌تواند در تحقق اهداف ايران در خصوص توسعه‌ي منطقه‌يي با كشورهاي همسايه‌ي عضو سازمان و در نهايت افزايش تجارت با دنياي خارج مفيد و موثر واقع شود.

World economy has become increasingly integrated. There is an underlying assumption that integration into the world economy provides more opportunities for trade. The evidence shows that integration at the regional levels can help developing countries to prepare for the international economic integration. It will be important to outline and analyze past efforts at regional integration (regionalism) to have prospects for future arrangements. This study assessed the impact of Iran membership in Economic Cooperation Organization on agricultural trade by means of generalized gravity model. The econometric method used to isolate and eliminate the regional agreement effects is panel and pooled data techniques. Our results indicated positive and significant intra-trade impact of regionalism on Iranian agricultural trade. We found that, directly and indirectly, ECO have had positive effects on Iranian agricultural trade. Indirectly, the degree of similarity between Iran and the other ECO members in religion, border, ethnic, and language is very high in relation to the other chosen trade partners of Iran. Also a considerable share of the variability in ECO agricultural trade flows referred to uneconomic factors. Therefore, it seems that Iran would be able to expand its agricultural trade by gradually reducing trade barriers in ECO region, using these ECO membersʹ similarities.