سنگ‌زايي، جايگاه تكتونوماگمايي و پتانسيل كاني سازي گرانيتوييدهاي ده سلم، ‏ بلوك لوت، خاور ايران‏

Petrogenesis, Tectonomagmatic Setting and Mineralization Potential of ‎Dehsalm Granitoids, Lut Block, Eastern Iran

گرانيتوييدهاي پورفيري ده سلم در كمربند آتشفشاني- نفوذي بلوك لوت در خاور ايران مركزي قرار گرفته اند. توده هاي نفوذي گستره تركيبي از ديوريت - گابرو تا گرانيت دارند و ‏جزو گرانيت‌هاي كمان‌هاي آتشفشاني كلسيمي- قليايي پتاسيم بالا تا شوشونيتي هستند. در رگه هاي سيليسي موجود در توده هاي نفوذي بيوتيت - پيروكسن - كوارتزمونزونيت و ‏هورنبلند‌مونزونيت عناصر‏Mo, Cu, Au, Pb, Zn ‎‏ بي‌هنجاري هاي مشخصي دارند. روندهاي اكسيدهاي اصلي بر روي نمودارهاي هاركر نشان‌دهنده تبلور بخشي پلاژيوكلاز كلسيم دار و ‏كاني‌هاي مافيك است. در نمودار عنكبوتي بهنجار شده عناصر فرعي نسبت به گوشته اوليه، عناصر ‏‎(LILE)‎‏ مانند ‏‎ Rb, Sr, Ba, Zr, Csغني شدگي شديد و عناصر با ميدان پايداري بالا ‏‎(HFSE)‎‏ مانند ‏‎ Nb, Pو‎ Y‎‏ تهي شدگي دارند. در نمودار عنكبوتي بهنجار شده عناصر خاكي كمياب نسبت به كندريت، عناصر ‏LREE‏ داراي غني شدگي و نسبت بالاي ‏‏31- 5/21‏La/Yb=‎‏ هستند و نبود بي‌هنجاري ‏Eu‏ مشخص است. توده هاي نفوذي ده سلم بر پايه نسبت‌هاي ‏Sr/Y‏ و ‏La/Yb‏ داراي گرايش آداكيتي هستند و نسبت‌هاي ايزوتوپي ‏‎(87Sr/86Sr)i‏ و ‏?Ndi‏ به ترتيب با مقادير 70469/0تا 70507/0 و 5/1+ تا 5/2+ نشان مي دهند كه منشا آنها در ارتباط با مذاب‌هاي حاصل از گوشته بوده كه به مقدار كمي با پوسته آلودگي ‏داشته است. اين توده هاي نفوذي در محدوده گرانيتوييدهاي سري مگنتيتي قرار مي گيرند كه پتانسيل بالايي براي كاني سازي مس- موليبدن - طلاي پورفيري دارند. رخدادهاي ‏زمين‌ساختي، ماگماتيسم و فلززايي، به‌ويژه رخداد نهشته هاي پورفيري در پنجره زماني ترشيري بلوك لوت را مي توان با مدل فرورانش دوسويه نامتقارن توضيح داد.‏

The dehsalm porphyritic granitoids belong to the Lut Block volcanic-plutonic belt in East - Central Iran. The intrusive rocks range in ‎composition from gabbro - diorite to granite and can be classified as high-K calc alkaline to shoshonitic volcanic arc granites. Elevated ‎contents of Mo, Cu, Au, Pb, Zn occur in silica veins within Bt - Px - Quartz monzonite and Hbl - monzonite. The trend of major oxides on ‎Harker diagrams point to the crystal fractionation of Ca - plagioclase and mafic minerals. Primitive mantle - normalized trace element spider ‎diagram display strong enrichments in LILE such as‏ ‏Rb, Sr, Ba, Zr, Cs and depletions in some high field strength elements (HFSE) e.g. Nb,‎‏ ‏P and Y. On chondrite - normalized plots, display significant LREE enrichments, high La/Yb = 21.5-31 and the lack of Eu. On the basis of ‎Sr/Y and La/Yb ratios, Dehsalm intrusives cover characteristic features of adakites and (87Sr/86Sr)i and ?Ndi isotope ratios range from ‎‎0.70469 to 0.70505 and from +1.5 to +2.5 respectively, and show that the source is related to the mantle melts contaminated slightly by the ‎crustal materials. They are classified into the magnetite series granitoids and have high mineralization potential for Cu-Mo-Au porphyry type ‎deposits. Two-sided asymmetric subduction explains all the tectonic and magmatic occurrences and the mineralization of porphyry type ‎deposits within the Lut Block during the Tertiary. ‎