اندازه‌گيري ميزان و چگونگي كمك محصولات زراعي به بهره‌وري مناطق عمده‌ي زراعي

Measuring the level of contribution of crops to regional productivity in Iran

در اين مطالعه ضمن محاسبه‌ي شاخص بهره‌وري كل عوامل توليد (TFP) منطقه‌يي براي استان‌هاي خراسان، فارس، خوزستان و سطح كشور، به بررسي ميزان و چگونگي كمك هر يك از محصولات زراعي به رشد بهره‌وري استان‌هاي پيش‌گفته پرداخته شد. نتايج نشان داد كه تغييرات بهره‌وري سه استان خراسان، فارس و خوزستان توانسته است جهت تغييرات بهره‌وري سطح كشور را تحت تاثير قرار دهد. بيش‌ترين كمك به رشد بهره‌وري مناطق مورد مطالعه از سوي گندم بوده است. تجزيه‌ي تغييرات TFP منطقه‌يي به سه جز بهره‌وري محصولات، سهم سطح زيركشت نسبي و تركيب محصولات نشان داد كه بيش‌ترين رشد TFP منطقه‌يي به‌وسيله‌ي تغييرات بهره‌وري محصولات توضيح داده مي‌شود. تغييرات سهم سطح زيركشت نسبي محصولات نيز تنها باعث كاهش بهره‌وري استان فارس شده است. 48/1% از رشد بهره‌وري سطح كشور و 85/6% از رشد بهره‌وري استان خراسان به‌وسيله‌ي تغيير تركيب محصولات توضيح داده مي‌شود. در مقابل، در دو استان فارس و خوزستان اين عامل باعث كاهش بهره‌وري شده است. به عبارت ديگر، در سطح كشور و استان خراسان الگوي كشت از محصولات با رشد بهره‌وري پايين‌تر به سمت محصولات با رشد بالاتر تغيير يافته است. اما در استان‌هاي فارس و خوزستان نتيجه‌ي عكس مشاهده شد.

In this study, regional total factor productivity (TFP) was calculated for Khorasan, Fars, and Khuzestan provinces, and for the country. Level of the contribution crops to regional productivity was investigated. The regional TFP for crops in Khorasan, Fars, and Khuzestan provinces are found to significantly contribute to that of Iran as a whole. Wheat had the highest contribution to the growth of regional productivity. The decomposing regional TFP change into crops productivity, share of land area and crops mix indicates that crops productivity have had vital role in regional TFP growth. Moreover, the second factor (share of land area) was recognized as a determinant of increasing productivity in all regions. Share of land area resulted in a decreasing productivity only in Fars province. An amount of 1.48% of the productivity of Iranʹs and 6.85% of Khorasan can be explained by changes in crops mix. On contrary, this factor caused the productivity to decrease in Fars and Khuzestan provinces. In other words, crops mix switch from crops with lower TFP growth to those that are growing faster in Iran and Khorasan, but not in Fars and Khuzestan provinces.