پژوهشي پيرامون قاعده عدل و انصاف

A Research About Principle of Justice and Equity

قاعده عدل و انصاف، اصطلاحي است كه گرچه در آثار فقيهان متاخر و در لابلاي مسايل مختلف، كم و بيش سخن از آن به ميان آمده، به هيچ وجه تبيين شفافي از آن صورت نگرفته است؛ از اين رو برخي از اساس منكر چنين قاعده اي شده اند، برخي ديگر گرچه نام قاعده را بر آن اطلاق كرده اند، اجراي آن را منوط به وجود دليل خاص نموده اند، و برخي نيز آن را به عنوان قاعده، هر چند محدود به مساله اي خاص، پذيرفته اند. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا ابتدا با استقصا در منابع شرع، مستنداتي معتبر براي اثبات قاعده مزبور فراهم آيد و آن گاه، در راستاي دستيابي به قاعده اي اثرگذار در فرايند استنباط، گستره و چهارچوب دلالت آن به روشني تبيين گردد.

principle of justice and equity is a term, although it is seen in recent jurisprudentsʹ writings, which has not been explained clearly at all. Therefore, some of the jurisprudents do not accept this term as a principle; some others accept it as a principle and consider its implementation in case of being a special reason; and other group of jurisprudents accept it as a principle but limited to a specific subject. In this paper, it is tried to search in legal and jurisprudential sources collect valid documents to prove this principle, and then to specify framework and scope of its implication to reach an effective rule in the process of inference obviously.