بررسي و تحليل قوانين و مقررات مرتبط با پيوند اعضا درايران

Examination and analysis of laws and regulations related to organ transplantation in Iran

با پيشرفت علوم، پيوند اعضا به‌عنوان يكي از دستاورد‌هاي نوين علم پزشكي وارد عرصه‌ي جامعه شد. پيوند اعضا نيز مانند همه‌ي علوم جديد در كنار مزيت‌ها، چالش‌هايي را نيز براي افراد جامعه به‌وجود آورد. در همين راستا قانون‌گذار براي حمايت متقابل از حقوق اعضاي جامعه، قوانين و مقرراتي را وضع كرده است. در اين مقاله پژوهشگران به بررسي قوانين و مقررات موجود در زمينه‌ي پيوند اعضا در ايران مي‌پردازند. در همين زمينه به منابع حقوقي پيوند اعضا در ايران به‌ويژه قانون اساسي، قانون مجازات اسلامي، قوانين و مقررات بهداشتي و پزشكي و اصول اخلاقي و ... اشاره خواهيم كرد. در قانون اساسي (به‌عنوان سرلوحه‌ي قوانين كشور) اصول 167، 43، 29 و 14 مورد بررسي قرار مي‌گيرد. در قانون مجازات اسلامي به مواد 724، 497، 495، 372 و 158 (به‌عنوان مهم‌ترين مواد موجود در قانون مجازات اسلامي در زمينه‌ي پيوند اعضا) پرداخته مي‌شود. در قوانين و مقررات بهداشتي و پزشكي و اصول اخلاقي به « قانون پيوند اعضاي بيماران فوت شده يا بيماراني كه مرگ مغزي آنان مسلم است مصوب 17/1/1379»، «پروتكل تعيين و تاييد مرگ مغزي 1379»، «آيين نامه‌ي‌ اجرايي قانون پيوند اعضاي بيماران فوت شده يا بيماراني كه مرگ مغزي آنان مسلم است مصوب 25/2/1381 »، «دستورالعمل اهدا و پيوند كليه از اهدا‌‌كنندگان زنده‌ مصوب 29/7/1387»، « بخش‌نامه‌ي 13101/س مورخ 9/2/1385 در خصوص اهدا-كنندگان زنده (به‌غير از بحث پيوند كليه از اهدا كننده‌ي زنده به اتباع بيگانه) »، «منشور حقوق بيماران مصوب 1388» پرداخته‌ايم. در انتها اين نكته بيان مي‌شود كه قوانين و مقرراتي كه در زمينه‌ي پيوند اعضا در ايران وجود دارد براي رفع چالش‌ها و مشكلات موجود كافي نيست.

With the progress of science, organ transplantation emerged as one of the modern innovations of the medical science. Like other innovations, organ transplantation brings individuals in the society some disadvantages alongside numerous advantages. Legislators have therefore adopted rules and regulations for the mutual support of society members and their rights. In this article the researchers will examine the current regulations on organ transplantation in Iran. Legal sources in Iran, especially the constitution, Islamic criminal law, health and sanitary regulations, moral codes and so on will be referred to in this respect. In the constitution (as epigraph of all laws and regulations within the country), articles 14, 29, 43, 167 will be examined, and in Islamic criminal law articles 159, 372, 495, 497 and 724 will be discussed as the most significant existing articles on organ transplantation. In relation to the moral codes and medical and sanitary regulations we studied the following: Organ transplantation act of April 5, 2000 about the deceased or patients whose brain death has been confirmed; the protocol on confirmation of brain death, established 2000; executive regulations for transplant from the deceased or patients whose brain death has been confirmed, adopted May 15, 2002; act of renal transplantation and donation from living donors passed on October 20, 2008; executive regulation 13101 approved on April 29, 2006 about living donors (with the exception of transplantation from a living donor to a foreign citizen); and the charter of patient’s rights ratified in 2009. Lastly, it should be mentioned that transplantation laws and regulations that presently exist in Iran appear to be inadequate for the purpose of resolving the current challenges and problems.