اثر بازدارندگي عصاره گياهي آويشن شيرازي و چويل بر نماتد ريشه‌گرهي گوجه‌فرنگي در شرايط گلخانه‌

Inhibition effect of Zataria multiflora Boiss. and Ferulago angulata (Schlecht.) Boiss. on tomato root-knot nematode (Meloidogyne javanica) in greenhouse condition

نماتد ريشه‌گرهي ازجمله نماتدهاي مهم انگل گياهيست كه خسارت بسياري به محصولات كشاورزي، به‌ويژه جاليز وارد مي‌سازد. براساس آزمايش‌هاي انجام شده در شرايط گلخانه، ميزان خسارت اين نماتد، بر مبناي وزن خشك ساقه و ريشه، 56-49 درصد برآورد گرديد. افزايش روزافزون استفاده از سموم دفع آفات موجب نگراني متخصصان محيط‌زيست و علوم تغذيه شده‌است و استفاده از مواد طبيعي براي كنترل آفات و بيماريهاي گياهي در اولويت قرار گرفته‌است. اين تحقيق در راستاي كاهش مصرف سموم و كشاورزي ارگانيك، به‌منظور بررسي اثر نماتدكشي پودر و عصاره آبي گياهان چويل (Ferulago angulata (Schlecht.) Boiss.) و آويشن شيرازي (Zataria multiflora Boiss.) بر نماتد مولد گره ريشه در گوجه‌فرنگي (گونه Meloidogyne javanica) انجام شد. آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب بلوك‌هاي كاملاً تصادفي با سه فاكتور، 1- گونه گياهي در دو سطح چويل و آويشن شيرازي در مقايسه با شاهد (آب مقطر) 2- غلظت عصاره و پودر در سه سطح با نسبت‌هاي 1/0، 2/0 و 4/0 درصد 3- اندام عصاره‌گيري در سه سطح گل، برگ و ساقه و در چهار تكرار براي هر تيمار انجام شد. نتايج نشان داد كه بهترين تيمار به لحاظ اثر بر فاكتورهاي مرتبط با نماتد ريشه‌گرهي، تيمار 2/0% گل چويل و 2/0% ساقه چويل مي‌باشد. از نظر بهبود اندام‌هاي رويشي گياه، تيمار پودر برگ و ساقه چويل در سطوح 1/0% و 2/0% به‌عنوان تيمارهاي قابل توصيه مطرح هستند كه تيمارهاي برگ چويل 1/0% و 2/0% علاوه‌ بر تاثير كافي بر فاكتورهاي مرتبط با نماتد، به فاكتورهاي رشدي گياه نيز صدمه‌اي وارد نمي‌كنند.

Root knot nematodes are one of the most important plant parasitic nematodes damaging many crops, particularly vegetables. According to the experiments conducted in greenhouse conditions, the damage of this nematode was estimated to be 56-49 percent, based on dry weight of stem and root. Increasing use of pesticides is of concern to specialists in environmental and nutritional sciences so the use of natural substances to control of pests and plant diseases is a priority. This research was aimed to reduce the pesticide use with application of the aqueous extract of two local medicinal plants, Ferulago angulata (Schlecht.) Boiss. and Zataria multiflora Boiss., on root-knot nematode, Meloidogyne javanica, in tomato plants. A factorial experiment was performed with three factors including medicinal plants, plant parts and percentage of plant extract or powder, in a randomized complete block design with four replications. Results showed that the best treatments in terms of the factors associated with root-knot nematode, were flower and stem powder of F. angulata at the rate of 0.2%. The treatments of leaf powder of F. angulata at the rate of 0.1% and stem powder of this plant at the rate of 0.2% were the best treatments with best effect on the plant growth factors. In addition to sufficient effect of leaf powder of this plant on the factors associated with nematodes at the rates of 0.1 and 0.2%, growth factors of tomato plants were not affected.